الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَالصَّلاَةُ وَالسَّلاَمُ عَلَى الْمَبْعُوثِ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ، وَبَعْدُ!
ބައެއް މީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި މިވެނި މީހުންނަކީ، މިވެނި ތަނަކީ، މިވެނި ވަގުތަކީ ސުންޕާ އެއްޗެއްސެވެ. ގެއަކަށް އަންނައިރު އެގެއިން ޢާއްމުކޮށް ދިމާނުވާ ކަމެއް ނުވަތަ ކަންތައްތަކެއް ދިމާވެއްޖެނަމަ ދެކެނީ އެގެއަކީ ސުންޕާ ގެއެއްކަމަށެވެ. ގޭތެރެއަށް ބަކަމޫނެއް ވަދެފިނަމަ ގެފަޅުވެދާނެެއެވެ. އަލަތު ކައިވެނީގައި ޢާއިލާއަށް ނުރުހޭކަމެއް ދިމާވެއްޖެއްޔާ އަންހެންކުއްޖާ ބަދުނަސީބު ވީއެވެ. ފިރިމީހާ މަރުވެއްޖާ ސުންޕާ އަންހެނެއް ކަމުގައި ބެލެވެން ފެށެއެވެ. މިގޮތުން މައިގަނޑު ތިނެއްޗެއް ސުންޕާ ކަމުގައި ބެލެވެއެވެ. އެއީ އަންހެނާއާއި ގެއާއި ސަވާރީއެވެ. ލިބޭ އަންހެން ކުއްޖަކު ސުންޕާ ވެދެއެވެ. ގެއަށް އަންނަ އަނބިމީހާ ސުންޕާ ވެދެއެވެ. ގެއަށް ގެނެވޭ ތަކެތި ސުންޕާ ވެދެއެވެ. ގެއަށް ގަންނަ ސަވާރީއިން ދަނިކޮށް އާކޮޅުގައި އެކްސިޑެންޓެއް ކަމެއް ދިމާވުމަކީ ސުންޕާކަމަށް ހީކުރެވޭ ކަމެކެވެ. ތަފާތު ޤައުމުތަކުގައި ތަފާތު ގޮތްގޮތަށް މިކަން ބެލެވެމުން އެއުރެންގެ ޢަޤީދާއާއި އާދަކާދައާއި ގުޅިފައި އޮވެއެވެ. މިއީއަކީ އެއްގޮތަކަށް އަޞްލެއް ނޫނެވެ. އެކަަމުގެ ޙަޤީޤަތެއްވާ ކަންތައްތަކެއް ނޫނެވެ. އީމާންކަމުގެ އެއްރުކުން ކަމުގައިވާ މިންވަރަށް އީމާންވުމަށް ބުރޫއަރާފާނެ ކަންތައްތަކެވެ. އިމާމު ބުޚާރީއާއި މުސްލިމު މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި ޢަބްދު ﷲ އިބްނި ޢުމަރުގެ ކިބައިން ރިވާކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. {الشُّؤْمُ فِي الدَّارِ وَالْمَرْأَةِ وَالْفَرَسِ} މާނައީ: އެއުރެން ސުންޕާ ކަމަށް ބަލަމުން އައި މައިގަނޑު ތިން ކަމެއް ވެއެވެ. އެއީ ގެއާއި އަންހެނާއާއި ސަވާރީއެވެ.
މިގޮތުން ބައެއް ކަހަލަ ކަންކަން ވުމަކީ ނުވަތަ ނުވުމަކީ ސުންޕާ ކަމެއް ކަމުގައި ބައެއް މީހުން ދެކެއުޅެއެވެ. މިވެނި ދުވަހެއްގައި މިވެނި ކަމެއްވުމަކީ ސުންޕާ ކަމެކެވެ. ރޭގަނޑު ގޭތެރެއިން މިވެނި އެއްޗެއް ފެނުމަކީ ސުންޕާ ކަމެކެވެ. މިވެނި ދުވަހަކު ގެއިން އެއްޗެއް ހަލާކުވުމަކީ ސުންޕާ ކަމެކެވެ. މިއީއަކީ އިސްލާމީ ޢަޤީދާއަށް ބަލާއިރު އަޞްލެއް ނޫނެވެ. އަދި ޙަޤީޤަތެއް ވެސް ނޫނެވެ. ކަންކަން ދިމާކުރަށްވަނީ އަދި މެދުވެރިވަނީ ﷲގެ އިރާދަފުޅާއި މިންވަރުފުޅުންނެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެން މުސްލިމުން ޤަބޫލުކުރަންވާ ގޮތެވެ. އެއްވެސް ދޫންޏަކާ ނުވަތަ އެއްވެސްތަރިއަކާ ގުޅުވައިގެން ތަޤްދީރުން ބޭރުން ކަމެއްވާކަމަށް ދެކިގެން ނުވާނެއެވެ. ތަރިއަކާ ގުޅުވާނަމަ ގުޅުވަންވާނީ ތަޤްދީރުގެ ދަށުންނެވެ. މިސާލަކަށް ﷲގެ އިރާދަފުޅުން މިވެނި ތަރިއެއް މިވެނިހިސާބަކު ހުންނައިރު މިވެނި ކަމެއް ވެދާނެއޭ ބުނުމީ އެންމެ ރަނގަޅު ކަމެއް ކަމުގައި ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. އެހެނަސް އެގޮތް ހުއްދަވި ކަމުގައި ވިއަސް ޤަބޫލު ކުރުމަށްވުރެން ރަނގަޅީ ޤަބޫލު ނުކުރުމެވެ. ވަރަށް ގިނަ މީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި ތިމާމެންނަށް ކަންކަން ވުމުގައި ތަރިތަކާ ގުޅުން ހުރެއެވެ. އެހެންކަމުން ކަމެއް ކުރަން ވެއްޖެނަމަ ނަކަތްބަލައިގެން ހެއު ނަކަތެއްތޯ ބަލައިހަދައެވެ. އެކަން އެގޮތަށް ޤަބޫލުކޮށްގެން ބަލާނަމަ އެކުރެވެނީ ޝިރުކެވެ. އެހެނީ ﷲގެ މިންވަރުފުޅު ދޫކޮށް އެގޮތް ޤަބޫލު ކުރެވެނީއެވެ. ޢިލްމުވެރިން ވިދާޅުވަނީ މިއީ ކުފުރުވެރިކަމެއް ކަމަށެވެ. އިމާމު ބުޚާރީއާއި މުސްލިމު މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި އަބޫ ހުރައިރާގެ އަރިހުން ރިވާކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. ލޮބުވެތި رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘު ކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. {لَا عَدْوَى وَلَا هَامَةَ وَلَا نَوْءَ وَلَا صَفَرَ} މާނައީ: ﷲގެ އިރާދަފުޅަކާ ނުލައި ބަލިއަމިއްލައަށް ފެތުރޭކަމުގެ ވިސްނުމާއި ބަކަމޫނު ގެއަށް ވަނުމީ ސުންޕާ ކަމެއްކަމުގައި ދުށުމާއި ނަކަތްތެރިކަމާއި ތަރިތަކުގައި ނަޞީބު އެކުލެވިފައިވާކަމުގައި ދުށުމާއި ޞަފަރުމަހުގައި ސުންޕާކަން އެކުލެވިފައިވާ ކަމުގައި ދުށުމާއި މިކަންކަމަކީ ޙަޤީޤަތެއް ނެތް ޚުރާފާތްތަކެވެ.
އެންމެ ޞައްޙަ ހަ ފޮތުގެ އިމާމުން ރިވާކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. ޙުދައިބިއްޔާގެ ޙާދިޘާގައި އެއްރޭ رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ފަތިސްނަމާދުން ނިމިވަޑައިގެން މީސްތަކުންނަށް ނަޞީޙަތް ދެއްވަމުން ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. {هَلْ تَدْرُونَ مَاذَا قَالَ رَبُّكُمْ قَالُوا اللَّهُ وَرَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ قَالَ أَصْبَحَ مِنْ عِبَادِي مُؤْمِنٌ بِي وَكَافِرٌ فَأَمَّا مَنْ قَالَ مُطِرْنَا بِفَضْلِ اللَّهِ وَرَحْمَتِهِ فَذَلِكَ مُؤْمِنٌ بِي كَافِرٌ بِالْكَوْكَبِ وَأَمَّا مَنْ قَالَ مُطِرْنَا بِنَوْءِ كَذَا وَكَذَا فَذَلِكَ كَافِرٌ بِي مُؤْمِنٌ بِالْكَوْكَبِ} މާނައީ: ތިޔަބައިމީހުންގެ ވެރި އިލާހު ތިޔަބައިމީހުންނަށް އަންގަވަނީކީކޭކަން އެބައެނގޭހެއްޔެވެ؟ އެހިނދު އަޞްޙާބުބޭކަލުން ދެންނެވީމެވެ. ތިޔަކަންތައް ބޮޑަށް އެނގިވޮޑިގަންނަވަނީ ﷲ އަށާއި އެއިލާހުގެ ރަސޫލާއަށެވެ. އެހިނދު ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. ﷲ ވަޙީކުރަށްވަނީ: ތިމަންއިލާހުގެ އަޅުތަކުންގެ ތެރޭން އެއްބަޔަކު ތިބެނީ އިރުއަރާއިރު ތިމަން އިލާހަށް އީމާންވެގެންނެވެ. އަނެއްބަޔަކު ތިބެނީ ތިމަން އިލާހަށް ކާފިރު ވެގެންނެވެ. (މިވެހޭ ވާރެއަށް ބަލާއިރުވެސް އެކިމީހުން ދެކެނީ އެކި ގޮތަށެވެ.) ދަންނާށެވެ! ތިމަންމެނަށް ވާރޭގެ ނިޢުމަތް މިލިބެނީ ﷲގެ ފަޟްލުވަންތަ ވެރިކަމާއި އޯގާވަންތަވެރިކަމުގެ ސަބަބުން ކަމަށްބުނެ، އެގޮަތަށް އެކަން ޤަބޫލުކުރާ މީހާއީ ތިމަން ﷲއަށް އީމާންވެ، ތަރިތަކަށް ކުފުރުވެރިވެއްޖެ މީހެކެވެ. ނަމަވެސް ތަރިތައް މިވެނި އެވެނި ގޮތަކަށް އޮއްސުމުން އެކަމާހުރެ ވާރޭ ވެހެއޭ، ބުނެ އެގޮތް ޤަބޫލުކޮށްފި މީހާއީ ތިމަން ﷲ އަށް ކާފިރުވެ، ތަރިތަކަށް އީމާންވާ މީހެކެވެ.
މިޙަދީޘުގެ ޝަރަޙަ ކުރަށްވަމުން އިމާމުނަވަވީ އަލްމިންހާޖުގައި ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. ތަރިތައް ޤަބޫލު ކުރުމުގައި ޖާހިލިއްޔަ ޒަމާނުގައި ދެކެމުން އަންނަ ދެގޮތެއް އޮވެއެވެ. އެއްގޮތަކީ ތަރިތަކަކީ ރޯދިދޭ ފަރާތެއް ކަމުގައްޔާއި ވާރޭވެއްސެވުމުގެ ހުރިހާ ތަދްބީރެއްކޮށް އިންތިޒާމު ކުރަނީ މިވެނި ތަރިއެއްކަމުގައިބުނެ، އެގޮތަށް އެކަން ޤަބޫލު ކުރުމެވެ. މިކަން މިގޮތަށް ބުނެފި މީހާ، ނުވަތަ އެގޮތް ޤަބޫލުކޮށްފި މީހާއީ މުޝްރިކެކެވެ. އެމީހާއީ އިސްލާމީ މިއްލަތުން ބޭރުވެފައިހުރި ކާފިރެކެވެ. އަނެއްގޮތަކީ ތަރިތަކަކީ އެފަދަ ބާރެއް ލިބިގެންވާ ފަރާތެއްކަމުގައި ޤަބޫލުކުރުމެއްނެތި، އެތަކެއްޗަކީ ވަގުތާއި މަގު އަންގައިދޭ ޢަލާމަތެއް ކަމާއި މިވެނިގޮތަކަށް މިވެނި ތަރިއެއް ހުރެއްޖެނަމަ ނުވަތަ މިވެނި ވަގުތަކު މިވެނި ގޮތަކަށް ތަރި ފާޅުވެއްޖެނަމަ ވާރޭވެހޭނެޔޭ ނުވަތަ ވެހިދާނެޔޭ ބުނެ އެކަން އެގޮތަށް ޤަބޫލު ކުރުމެވެ. މިގޮތް ޤަބޫލުކުރުމީވެސް މުސްލިމުންނަށް އޮންނަ އެންމެ ރަނގަޅުގޮތެއް ނޫނެވެ. ދެން ނަވަވީ ވިދާޅުވަނީ ޢިލްމުވެރިންގެއަރިހުގައި އެއީއަކީ ކުފުރުވާވަރުގެ ކަމެއްނޫންކަމަށާއި އެކަމަކީ މަކްރޫހަ ތަންޒީހެއް ކަމަށެވެ. އަދި ބައެއް ޢިލްމުވެރިން މިކަން މަކްރޫހަނޫން ހުއްދަ ކަމެއް ކަމުގައިވެސް ވިދާޅުވާ ކަމަށްވެސް އެކަލޭގެފާނު ބަޔާންކުރަށްވާފައި ވެއެވެ.
ހަމައެހެންމެ އަޅުގަނޑުމެން ދެނެގަންނަން ޖެހޭ އަނެއް ކަމަކީ ތަރިތަކާ އަޅުގަނޑުގެ ނަޞީބާ ގުޅިފައިނުވާ ފަދައިން ޒަމާނަކާވެސް ގުޅިފައި ނުވާ ކަމެވެ. މިސާލަކަށް ބައެއް މީހުން ދެކޭ ގޮތުގައި ޞަފަރުމަހަކީ ބަދުނަޞީބު މައްސަރެކެވެ. ޞަފަރުމަހުގައި ހަށިގަނޑުގެ ތަނެއްގައި ފާރުގަނޑެއް ހެދިއްޖެއްޔާ އެމަސް ނިމުމުގެ ކުރިއަކުން އެފާރުގަނޑު ހެވެއްނުވާނެއޭ ބުނެއުޅެއެވެ. އެތަނަށް ކިޔައިއުޅެނީވެސް ސަަފަރުފާރުގަނޑެވެ. މިއީވެސް ޙަޤީޤަތެއް ނޫނެވެ. ކުރީގައި ބަޔާންވެދިޔަ ޙަދީޘުގައިވާ ފަދައިން ސަފަރުމަހަކީ ބަދުނަސީބު މަހެއްކަމަށް ދުށުމަކީވެސް އޭގައި އެއްވެސް ޙަޤީޤަތެއް އޮތް ކަމެއް ނޫނެވެ. މިއީ ހަމައެކަނި ވަހުމާއި ޚުރާފާތެވެ. ސަފަރު މަހަކީ އަހަރުގެ 12 މައްސަރުގެ ތެރެއިން ﷲ ލައްވާފައިވާ އެއް މައްސަރެވެ. އެހެން މަހެކޭ ވަކި ތަފާތެއް ނޯވެއެވެ. ޙުރުމަތްތެރި 4 މަސް ފިޔަވައެވެ. އެއްވެސް ދުވަހެއްގައި، އެއްވެސް ޒަމާނެއްގައި އަދި އެއްވެސް މައްސަރެއްގައި ބަދުނަޞީބު ނުވަތަ ސުންފާކަމެއް ލައްވާފައި ނުވެއެވެ. ޖާހިލިއްޔަ ޒަމާނުގައި ޣައިރު މުސްލިމުން ދެކޭ ގޮތުގައި މިމައްސަރުގައި ކަމެއް ދިމާވެއްޖެއްޔާ އެއީ ސުންޕާކަމާހުރެ ވީކަމެކެވެ. އަދި ގެއްލުމެއް ކަމެއް ދިމާވެއްޖެނަމަ އެބައިމީހުން ދެކެނީ އެކަން ދިމާވީ ސަފަރުމަހަށް ވާތީއެވެ. މިއީ ޞައްޙަ ޢަޤީދާއެއް ނޫނެވެ. ކޮންމެ ކަމެއްވެސް ދިމާވަނީ ﷲގެ އިރާދަ ފުޅުންނެވެ. އޭގައި ވަކި ތަރިއަކާ ނުވަތަ މައްސަރަކާ އަދި ދުވަހަކާ ގުޅުމެއް އޮންނަނީއެއް ނޫނެވެ. މިބުނެވުނު ޢަޤީދާގެ ދަށުން ތަރިތައް ބަލާފަދައިން ފާލުބަލައި ދޫނިއުދުއްސައި ހަދާމީހުންވެސް އުޅެއެވެ. ފާލުބެލުމުގައި ދެގޮތެއް އޮވެއެވެ. އެއްގޮތަކީ ހެއުގޮތުގައި ފާލުބެލުމެވެ. އަނެއްގޮތަކީ ނުބައިގޮތުގައި ފާލުބެލުމެވެ. ހެއުގޮތުގައި ފާލު ބެލުމަކީ ހުއްދަ ކަމެކެވެ. އެކަމަކު ކޮންމެހެން އެކަން އެގޮތަށް ވާނެކަމަށް ޤަބޫލު ކޮށްގެން ނުވާނެެއެވެ. އަދި ނުބައި ކަމަކަށް ވެސް ފާލު ބަލައިގެން ނުވާނެެއެވެ. ފާލު ބަލާއިރު ބަލަންވާނީ ﷲގެ ޙަޟުރަތުން އެކަމެއް ވުމަށް އެދިގެންނެވެ. އޭރުން އެއީ ހުއްދަ ފާލެކެވެ. ހެއު ފާލައިގެ މިސާލަކީ، ބަލިމީހެއްގެ ގާތަށް ކުއްލިއަކަށް ހެއު ޞާލިޙު ތަޤްވާވެރިޔަކު ޒިޔާރަތް ކުރުމެވެ. ނުވަތަ ކުއްލިއަކަށް މީހަކު ވަދެ ސަލާމް ގޮވާލުމެވެ. މިއާޚިލާފަށް ޣައިބުގެ ބާވަތަކަށް ބަލައިގެން ﷲގެ ޙަޟުރަތުން ނޫންގޮތަކަށް އެކަން ކުރާނަމަ އެކަން ހުއްދައެއް ނުވާނެއެވެ. ހަމައެއާއެކު ތިމާ ކުރަންއުޅޭ ކަމެއް ރަނގަޅުތޯ ނުވަތަ ނުބައިތޯ ބެލުމަށްޓަކައި ނުުވަތަ ވަގުތު ރަނގަޅުތޯ ބެލުމަށް އެކަން ޤަބޫލުކުރާޙާލު އިރުވަރު ބަލައިގެން ނުވާނެ ކަމަށްވެސް ޢިލްމުވެރިންވިދާޅުވެފައިވެއެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާގެއަރިހުން އިމާމުބުޚާރީއާއި މުސްލިމު ރިވާކުރަށްވާފައި ވެެއެވެ. ލޮބުވެތި رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ޙަދީޘު ކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. {لَا طِيَرَةَ وَخَيْرُهَا الْفَأْلُ قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ وَمَا الْفَأْلُ قَالَ الْكَلِمَةُ الصَّالِحَةُ يَسْمَعُهَا أَحَدُكُمْ} މާނައީ: އެއްވެސް ކަމެއް ސުންޕާ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ނުހިމެނެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އެންމެ ރަނގަޅީ ފާލު ބެލުމެވެ. އެހިނދު އަޞްޙާބު ބޭކަލުން ދެންނެވިއެވެ. އޭ ﷲގެ ރަސޫލާއެވެ! ފާލު ބެލުމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. އެއީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން މީހަކު އަންދާޒާކޮށްފަ ބުނާ ހެއު ބަހެކެވެ.
ކަންމިހެން އޮތުމާއެކު އަޅުގަނޑުމެންގެ އީމާންކަން ﷲއާއެކު ވަރުގަދަ ކުރަންޖެހޭނެއެވެ. އީމާންކަން ބަލިކަށިވުމަކީ ވަރަށް ބޮޑު ނުރައްކަލެކެވެ. ޚާއްޞަކޮށް މަރުގަންނަވާ ވަގުތު ތިމާ އީމާންކަމުން ބަރީއަވެ އިބުލީހަށް ހެއްލިގެން ހިނގައިދާނެ ކަމުގެ ބިރުބޮޑުވެގެންވާ ކަމެކެވެ.
މާތް ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތަޢާލާ އަޅަމެންގެ އީމާންތެރިކަން ވަރުގަދަ ކުރަށްވާށިއެވެ. އާމީން!
وَصَلَّى اللَّهُ وَسَلَّمَ عَلَى خَيْرِ خَلْقِهِ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَصَحْبِهِ أَجْمَعِينَ.