(12 ޖަނަވަރީ 2021 ގައި ޝާއިއުކުރި ބަޔާ ގުޅޭ)
ކީރިތި ޤުރްއާނާއި ނަބަވީ ޠާހިރު ސުންނަތުގެ ނައްޞުތަކަށް ބަލާއިރު ފެންނަނީ މި ނައްޞުތައް މުސްލިމުންގެ ހިތްތަކުގައި މުޢާމަލާތުގެ ދާއިރާގައި ރިވެތި އަޚްލާޤު ބިންވަޅު ނެގުމަށް ގޮވައިލާ ތަނެވެ. އެމީހުންނަށް މިފަދަ މުޢާމަލާތުތަކުގައި ރިވެތި އަޚްލާޤުގެ މަގުން ދަތުރު ކުރުމަށް ގޮވައިލާ ތަނެވެ. މި އަންނަ ނުކުތާތަކުން އެކަން ސާފުވެއެވެ.[1]
(1) މި ނައްޞުތައް އިންސާނާގެ ތަފާތު ދާއިރާތަކާއި ޢަޤީދާއާ ދެމެދުގައިވާ ގުޅުން ވަރަށް ސާފުކޮށް ބަޔާންކޮށްދީފައި ވެއެވެ. އިސްލާމީ ހުރިހާ އަސާސުތަކެއްގެ ބިންގަލަކީ ޢަޤީދާއެވެ.
އިސްލާމީ ޝަރީޢަތަށް ބޯލަނބައި ކިޔަމަންގަންނުވާ ބާރަކީ މި ޢަޤީދާއެވެ. މި ވާހަކަތައް އައިސްފައިވަނީ ﷲ ތަޢާލާއަށާއި ޤިޔާމަތްދުވަހަށް އީމާންވުމާއި ދުނިޔެ ހަލާކުވެ ނެތިގެން ދިޔުމާއި އާޚިރަތް ތާއަބަދަށް ދެމި އޮންނާނެކަމުގެ ވާހަކަތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި ތަޤްވާވެރިކަމަށް އަމުރު ކުރެއްވުމުގެތެރެއިންނެވެ.
(2) އިންސާނާ ހުރިހާ ޙާލަތްތަކެއްގައި ވެސް އަޚްލާޤުގައި ހިފެހެއްޓުމަށް މި ނައްޞުތައް ގޮވައިލާފައި ވެއެވެ.އޭގެތެރޭގައި މާލީ މުޢާމަލާތުތައް ހިމެނެއެވެ. އެކަމުގައި ދެ ގޮތަކަށް ތަބާވެފައިވެއެވެ.
2.1 – ނޫޙުގެފާނާއި، ހޫދުގެފާނާއި، ޞާލިޙުގެފާނާއި ، ލޫޠުގެފާނާއި، ޝުޢައިބިގެފާނުފަދަ ޤައުމުތަކުގެ މީހުން އެމީހުންގެ މުޢާމަލާތުތަކުގއި އަޚްލާޤީ ރަނގަޅު މިސްރާބުން ކައްސާލައިފައިވާތީ އެމީހުންނަށް މަލާމާތުގެ ބަސް ރައްދު ކުރައްވައި ވެއެވެ. އެބޭކަލުން އެމީހުންނަށް ﷲ ގެ ޢަޒާބަށް ބިރުވެތިވުމަށް ނަސޭޙަތް ދެއްވިއެވެ. ﷲ ގެ ނަބިއްޔާ ޝުޢައިބުގެފާނުގެ ޤައުމުގެ މީހުންނާ ބހޭގޮތުން މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. (( كَذَّبَ أَصْحَابُ الْأَيْكَةِ الْمُرْسَلِينَ ﴿١٧٦﴾ إِذْ قَالَ لَهُمْ شُعَيْبٌ أَلَا تَتَّقُونَ ﴿١٧٧﴾ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ ﴿١٧٨﴾ فَاتَّقُوا اللَّـهَ وَأَطِيعُونِ ﴿١٧٩﴾ وَمَا أَسْأَلُكُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ ۖ إِنْ أَجْرِيَ إِلَّا عَلَىٰ رَبِّ الْعَالَمِينَ ﴿١٨٠﴾ أَوْفُوا الْكَيْلَ وَلَا تَكُونُوا مِنَ الْمُخْسِرِينَ ﴿١٨١﴾ وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ ﴿١٨٢﴾ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تَعْثَوْا فِي الْأَرْضِ مُفْسِدِينَ ﴿١٨٣﴾ [2] – الأيكةގެ أهل ވެރިން رسول ން ދޮގުކުރޫއެވެ. (176) (އެއީ) އެއުރެންނަށް شعيب ގެފާނު ވިދާޅުވި ހިނދުގައެވެ. ތިޔަބައިމީހުން (ﷲ އަށް) تقوى ވެރި ނުވަނީހެއްޔެވެ؟ (177) ހަމަކަށަވަރުން، އަހުރެންނީ ތިޔަބައިމީހުންގެ ގާތަށް ފޮނުއްވާފައިވާ أمانة ތެރި رسول އަކީމެވެ. (178) ފަހެ، ތިޔަބައިމީހުން ﷲ އަށް تقوى ވެރިވާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން އަހުރެންނަށް ކިޔަމަންތެރިވާށެވެ! (179) އަދި އަހުރެން އެ رسول ކަން އިއްވުމަކަށް، ތިޔަބައިމީހުންގެ ކިބައިން އުޖޫރައަކަށް ނޭދެމެވެ. عالم ތަކުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ حضرة ން މެނުވީ އަހުރެންނަށް ثواب ދެއްވުމެއް ނުވެތެވެ. (180) ތިޔަބައިމީހުން (މިނާ ތަކެތި) މިނުން ފުރިހަމަ ކުރާށެވެ! އަދި (މިނުމާއި ކިރުމުގައި) އުނިކުރާ މީހުންގެ ތެރެއިން ތިޔަބައިމީހުން ނުވާށެވެ! (181) އަދި ތިޔަބައިމީހުން (ކިރާ ތަކެތި) ސީދާވެގެންވާ ތިލަފަތުން ކިރާށެވެ! (182) އަދި ތިޔަބައިމީހުން މީސްތަކުންނަށް އެއުރެންގެ ތަކެތި އުނިނުކުރާށެވެ! އަދި فاسد ން ކަމުގައިވެތިބެ، ތިޔަބައިމީހުން ބިމުގައި ފަސާދަނުކުރާ ހުށިކަމެވެ! (183) )) މި އާޔަތްތަކުން އެނގޭގޮތުގައި ޝުޢައިބުގެފާނު އެމީހުންނަށް މާތް ﷲ އަށް އީމާންވުމަށް ގޮވައިލެއްވުމާއެކު އެމީހުންނަށް އެމީހުންގެ މާލީ މުޢާމަލާތުތައް ރަނގަޅު ކުރުމަށް ގޮވައިލެއްވިއެވެ. މީސްތަކުންގެ ޙައްޤުތައް އަދާކުރުމަށް އެންގެވިއެވެ. ބިމުގައި ފަސާދަ ނުފެތުރުމަށް ނަސޭޙަތް ދެއްވިއެވެ. [3] އެބައިމީހުން އެކަލޭގެފާނުގެ މި ނަސޭހަތް އަޑުނޭހުމުން މާތް ﷲ އެމީހުންގެ މައްޗަށް ބިރުވެރި ޢަޒާބެއް ފޮނުއްވިއެވެ.
(3) ރިބާފަދަ މާލީ މުޢާމަލާތުތަކާ ބެހޭ އުޞޫލުތައް މާތް ﷲ ބާވައިލެއްވީ ފިޔަވަހިކޮށެވެ. މީސްތަކުން އެ ކަންކަމުގެ މަތީގައި ދިގުލައިގެންގޮސްވާތީ އެމީހުން އެ ފަދަ މުޢާމަލާތުތަކާ ދުރަށް ދިޔުމަށް އެންގެވީ މަޑުމަޑުންނެވެ. [4]
(4) ތަކްލީފީ ބައެއް ޙުކުންތައް އައިސްފައި ވަނީ އަޚްލާޤާއެކު މަސްހުނިވެގެންނެވެ. އެއިން އެނގެނީ އެ ޙުކުންތަކާ އަޚްލާޤު އެއް ދަރަޖައެއްގައި ވާ ކަމެވެ. ޢިބާދާތުގެ ޙުކުންތަކާއި އަޚްލާޤީ ޙުކުންތައް ވަކިނުކުރެވޭނެކަން އެންގެވުމަށް ޓަކައެވެ. މިސާލަކަށް މާތް ﷲ ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. (( أُحِلَّ لَكُمْ لَيْلَةَ الصِّيَامِ الرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَائِكُمْ ۚ هُنَّ لِبَاسٌ لَّكُمْ وَأَنتُمْ لِبَاسٌ لَّهُنَّ ۗ عَلِمَ اللَّـهُ أَنَّكُمْ كُنتُمْ تَخْتَانُونَ أَنفُسَكُمْ فَتَابَ عَلَيْكُمْ وَعَفَا عَنكُمْ ۖ فَالْآنَ بَاشِرُوهُنَّ وَابْتَغُوا مَا كَتَبَ اللَّـهُ لَكُمْ ۚ وَكُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ۖ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيَامَ إِلَى اللَّيْلِ ۚ وَلَا تُبَاشِرُوهُنَّ وَأَنتُمْ عَاكِفُونَ فِي الْمَسَاجِدِ ۗ تِلْكَ حُدُودُ اللَّـهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا ۗ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ اللَّـهُ آيَاتِهِ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ [5] – ރޯދަޔަށް ތިބޭރޭ ތިޔަބައިމީހުންގެ އަނބިންގެ ގާތަށްގޮސް ރޭކުރުން ތިޔަބައިމީހުންނަށް ހުއްދަ ކުރައްވައިފިއެވެ. އެކަނބަލުންނީ ތިޔަބައިމީހުންނަށް ފޭރާމެކެވެ. އަދި ތިޔަބައިމީހުންނީ އެކަނބަލުންނަށް ފޭރާމެކެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ތިޔަބައިމީހުންގެ އަމިއްލަ نفس ތަކަށް خيانة ތެރިވަމުން ދިޔަކަން، اﷲ ، ދެނެވޮޑިގެންވެއެވެ. ދެންފަހެ، ތިޔަބައިމީހުންގެ މައްޗަށް توبة ލައްވައި، ތިޔަބައިމީހުންގެ ކިބައިން عفو ކުރައްވައިފިއެވެ. ފަހެ، މިހާރު ތިޔަބައިމީހުން އެކަނބަލުންނާ ބީހިއުޅޭށެވެ! (އެބަހީ: جماع ވުން ހުއްދަ ކުރައްވައިފިއެވެ.) އަދި ތިޔަބައިމީހުންނަށްޓަކައި ﷲ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ ގޮތް އެދޭށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން ކައިބޮއި އުޅޭށެވެ! فجر ގެ ސަބަބުން ރޭގަނޑުގެ އަނދިރިކަމުގެ ތެރެއިން ފަތިހުގެ އަލިކަން ފާޅުވެ އެނގިއްޖައުމަށް ދާނދެނެވެ. ދެން އެއަށްފަހު، ރޭވެއްޖައުމަށް ދާނދެން ތިޔަބައިމީހުން ރޯދަ ފުރިހަމަ ކުރާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން މިސްކިތްތަކުގައި اعتكاف އަށް ތިބޭއިރު އެކަނބަލުންނާ ތިޔަބައިމީހުން ބީހި ނޫޅޭށެވެ! (އެބަހީ: جماع ނުވާށެވެ!) އެއީ، ﷲ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ އިންތަކެވެ. ފަހެ، އެ އިންތަކާ ތިޔަބައިމީހުން ކައިރި ނުވާށެވެ! (އެބަހީ: އެ އިންތައް ފަހަނަޅައި ނުދާށެވެ!) އެފަދައިން ﷲ ، އެކަލާނގެ آية ތައް މީސްތަކުންނަށް بيان ކޮށް ދެއްވަނީ އެއުރެން تقوى ވެރި ވުމަށްޓަކައެވެ. )) އެއަށްފަހު ވަޙީ ކުރެއްވިއެވެ. (( وَلَا تَأْكُلُوا أَمْوَالَكُم بَيْنَكُم بِالْبَاطِلِ وَتُدْلُوا بِهَا إِلَى الْحُكَّامِ لِتَأْكُلُوا فَرِيقًا مِّنْ أَمْوَالِ النَّاسِ بِالْإِثْمِ وَأَنتُمْ تَعْلَمُونَ [6] – އަދި ތިޔަބައިމީހުންގެ މުދާތައް ތިޔަބައިމީހުންގެ މެދުގައި باطل ގޮތުގައި ނުކާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން ދެނެތިބެގެންމެ، ފާފަވެރި ގޮތުގައި މީސްތަކުންގެ މުދާތަކުގެ ތެރެއިން ބައެއް ކެއުމަށްޓަކައި އެ މުދާތައް (އެބަހީ: އެ މުދާތަކުން ބައެއް) حاكم ންނަށް ނުދޭށެވެ! )) އަލްޢައްލާމާ އިބްނު ޢާޝޫރު ވިދާޅުވާގޮތުގައި މި ދެ ޖުމްލަ ގުޅިގެން އައިސްވަނީ އެ ދެމެދުގައި މުނާސަބު ކަމެއް އޮތީތީއެވެ. ފުރަތަމަ އާޔަތުގައި މި އަންގަވަނީ (( تِلْكَ حُدُودُ اللَّـهِ فَلَا تَقْرَبُوهَا – އެއީ، ﷲ ކަނޑައަޅުއްވާފައިވާ އިންތަކެވެ. ފަހެ، އެ އިންތަކާ ތިޔަބައިމީހުން ކައިރި ނުވާށެވެ! (އެބަހީ: އެ އިންތައް ފަހަނަޅައި ނުދާށެވެ! )) މިއީ ﷲ ގެ އިންޒާރީ ބަސްފުޅެކެވެ. ތިޔަބައިމީހުން ރޯދައަށް ތިބޭއިރު ކެއުން ބުއިމާ ކައިރިނުވާށެވެ! އެއީ ވެސް ކެއުން ޙަރާމް ބާވަތެކެވެ. އެއަށްފަހުގައި އައި ބަސްފުޅުގައި މި ވަނީ މީސްތަކުންގެ މުދާ ކެއުން މަނާކުރައްވައިފައެވެ. މި ދެ ބަސްފުޅުން ތަކްލީފީ އަމުރުފުޅުތަކާއި މާލީ މުޢާމަލާތުގެ ގުޅުން އެނގެއެވެ.[7]
(ނުނިމޭ)
[1] – އިތުރަށް ވިދާޅުވަން ބޭނުންފުޅުވާނަމަ މި ދަންނަވާ ފޮތް ވިދާޅުވާށެވެ. منهج القرآن الكريم في تأصيل أخلاق التعامل المالي، دارسة تفسيرية تحليلية، للأستاذ كامل محمود الشرباتي، وهو بحث تكميلي مقدم لنيل درجة الدكتوراه من كلية معارف الوحي والعلوم الإنسانية- الجامعة الإسلامية العالمية- ماليزيا، سنة 2005م.
[2] – الشعراء: 176- 183
[3] – التحرير والتنوير للعلامة محمد الطاهر بن عاشور (19/185).
[4] – على خلاف في وقوع التحريم للربا تدريجيًّا، انظر في ذلك:دراسات إسلامية في العلاقات الاجتماعية والدولية للدكتور محمد عبد الله دراز (ص: 157)، الربا والقرض في الفقه الإسلامي للدكتور/ أبو سريع محمد عبد الهادي (ص: 21)، البنوك الإسلامية للدكتور عبد الله بن محمد الطيار (ص: 56).
[5] – البقرة : 187
[6] – البقرة : 188
[7] – التحرير والتنوير (2/187)
