އިންސާނީ ނަސްލަށް ނަޒަރު ހިންގާލުމުން ފެންނަނީ ދުނިޔޭގެ އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައިވާ ތަފާތު ކުލަކުލައިގެ، ތަފާތު އިސްކޮޅުގެ މީހުންނެވެ. އެކި ވަންހަތަކުގެ މީހުންނެވެ. އެމީހުންގެ ގަބޫލުކުރުން ތަފާތުވެފައި އުޅުމާއި ޚަޞީލަތްތައްވެސް ތަފާތެވެ. މާތް ﷲ ވަނީ އެމީހުންނަށް އެންމެ އަގުބޮޑު މީރު ކެއިން ބުއިމާއި އެހާމެރީތި ފޭރާން ވެސް ދެއްވާފައިވެއެވެ. ދިރިއުޅުމުގެ މަތީފެންވަރުގެ ވަސީލަތްތަކާއި އުފަލާއި އަރާމުވެސް އެއްވެސް ބަދަލަކާއި ނުލައި ލިބިފައިވެއެވެ. އަދި މީގެ އިދިކޮޅުވެސް މާތް ﷲ ވަނީ ހަމައެއިންސާނީ ނަސްލަށް މިންވަރު ކުރައްވާފައެވެ. ހަމައެއާއިއެކު މާތް ﷲ ވަނީ ހެޔޮކަންތަކަށް އަމުރުކުރުމާއިއެކު ނުބައިކަންތަކުން ދުރުވެގަތުމަށް، އެހުރިހާ އެންމެނަށް އަންގަވާ އަމުރުކުރައްވާފައެވެ. ތަފާތުކުރުމެއްނެތި އެއްހަމައަކުންނެވެ. {وَلْتَكُن مِّنكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى الْخَيْرِ وَيَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُوْنَ} آل عمران : 104 – "ހެޔޮކަމުގެ މަގަށް ގޮވާ، އަދި ހެޔޮކަންތަކަށް أمر ކުރާ، އަދި ނުބައިކަންތައް ނަހީކުރާ ބަޔަކު ތިޔަބައިމީހުންގެ ތެރެއިން ވާހުށިކަމެވެ! އެއުރެންނަކީ ހަމަ، ދިންނަވާނޭ މީހުންނެވެ." ހަމައެފަދައިން މީހުންގެ ވަންހައާއި ކުލައާއި ދިރިއުޅުމުގެ ފެންވަރު ތަފާތުވިކަމުގައި ވިޔަސް ހުރިހާ އެންމެން އެކުއެކީގައި ހެޔޮކަންތައް ކުރުމަށް އިސްލާމްދީން އެމީހުންނަށް ގޮވާލައެވެ. {فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ أَيْنَ مَا تَكُونُوا يَأْتِ بِكُمُ اللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ} البقرة : 148 – "ފަހެ، ހެޔޮކަންތައްކޮށް އުޅުމުގައި ތިޔަބައިމީހުން އެކަކު އެނެކަކާ ވާދަކޮށް، (އެކަކު އަނެކަކަށްވުރެ) ކުރިއަރައިދާށެވެ! ތިޔަބައިމީހުން ކޮންމެ ތަނެއްގައި ތިބިކަމުގައި ވިޔަސް ( قيامة ދުވަހުން) ﷲ ތިޔަބައިމީހުން އެންމެން އެއްތާކަށް ގެންނަވާނެތެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ﷲ އީ ކޮންމެކަމެއްގެ މައްޗަށް ކުޅަދުންވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ." ރަގަޅުކަންތަކާއި ހެޔޮކަންތައް ކުރުމަކީ މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި ނަބީބޭކަލުންނާއި ރަސޫލުބޭކަލުންގެ އަޚްލާޤުގެ ތެރެއިންވާ ކަމަކަށް ވީހިނދު މާތް ﷲއަށް އީމާންވާ މީހާގެ ސާފުސީދާ ފިޠްރަތުވެސް އެކަމަށް ގޮވާލާކަމީ ޝައްކެއް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ރަގަޅުކަންތަކާއި ހެޔޮކަންތައް ކުރުން ވަނީ މާތް ﷲގެ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ މާތް ޢަމަލުތަކުގެ ތެރެއިންނެވެ. އަދި އެކަލާނގެއާއި އަޅާ ކުއްތަންވެވޭނެ އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެހެންމީހަކަށް ފައިދާއެއް ލިބޭނެ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި އިންސާނާ ކުރާ ކޮންމެ ކަމަކީ ހެޔޮކަމެކެވެ. އެކަން އެވަގުތުގައި ނުވަތަ އޭގެފަހުން ހާސިލުވިކަމުގައި ވިޔަސްހެވެ. މާތް ﷲގެ އަޅާ ކުރާ ޢަމަލުތަކަށް ޖަޒާ ދެއްވާނެ ގޮތުގެ ތަފުސީލު އެއަޅާއަށް އެންގެވުމުގެ ގޮތުން ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި ވަޙީކުރައްވާފައިވެއެވެ. {مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ} الأنعام : 160 – " ހެޔޮކަމެއް ކޮށްފިމީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އެމީހަކަށް އެފަދަ ދިހަ ހެޔޮކަމުގެ ސަވާބު ހުށްޓެވެ. އަދި ނުބައިކަމެއްކޮށްފިމީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އެފަދަ ކަމެއްގެ ޖަޒާ މެނުވީ، އެމީހަކަށް ނުލިބޭ ހުށްޓެވެ. އަދި އެއުރެންނަކަށް ބޭއިންސާފެއް ނުކުރައްވާހުށްޓެވެ." އަދި ހަމަމިއާއިއެކު ކެތްތެރީންނަށް ޖަޒާދެއްވާނެ ގޮތްވެސް މާތް ﷲ ވަނީ އަންގަވާފައެވެ. (إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُمْ بِغَيْرِ حِسَابٍ) الزمر : 10 – " ކެތްތެރީންނަށް އެއުރެންގެ ދަރުމަ ދެއްވާހުށިކަން ކަށަވަރީ ހިސާބެއް ނެތިއެވެ."
އިންސާނާ ކުރާ ކޮންމެ ހެޔޮކަމެއް ދެކެވޮޑިގެން މާތް ﷲ ލޯބިކުރައްވައެވެ. އެހެޔޮކަމަކީ ކޮންމެ ކަހަލަ އަދި އެކަމުގެ ކުޑަ ބޮޑުމިނުގެ ގޮތުން ކިތަންމެ ތަފާތު ހުރިކަމުގައި ވިޔަސްހެވެ. ހަމައެހެންމެ އިންސާނާ ކުރާ ހެޔޮކަމަކީ ކޮންމެ ވަގުތެއްގައި ކުރިކަމެއްކަމުގައި ވިޔަސް މާތް ﷲ އެކަން ދެކެވޮޑިގެން ލޯބިކުރައްވައެވެ. އެހެނަސް އެކަމުގައި ލާޒިމުވާ ކަންތައްތަކެއް ހުރެއެވެ. އެހެޔޮކަން ވީހާވެސް ރަގަޅަށް ކުރުމާއި އެކަމުގައި އިޚްލާޞްތެރިވުމާއި ނިޔަތް ރަގަޅުވުމެވެ. ތެދުވެރި ނިޔަތާއިއެކު ހެޔޮކަން ކުރުމުގައި ދެމިހުރުމަކީ އަދި އެއަށްވުރެ ބޮޑަށް މުހިއްމުވާ ކަމެކެވެ. މާތް ﷲ އެފަދަ މީހުންނަށް ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައި ރަގަޅު ޖަޒާދެއްވާނެތެވެ. ހެޔޮ އެއްވެސް ކަމަކީ ކުޑަކަމެއްކަމުގައި ހީކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ. އަދި ރަގަޅު އެއްވެސް ކަމަކީ (ކިތަންމެ ކުޑަކަމަކަށްވިޔަސް) ދެރަ ނިކަމެތި ކަމެއްކަމުގައި ހަދައިގެން ނުވާނެއެވެ. ( وَلاَ تَحْقِرَنَّ مِنَ اْلمَعْرُوْفِ شَيْئاً ) المسلم. އަދި ކޮންމެ ހެޔޮކަމަކީވެސް (ކިތަންމެ ކުޑަކަމެއްކަމުގައި ވިޔަސް) މާތް ﷲ ޘަވާބު ދެއްވާނޭކަމެއްކަން ކުޑަ ހިނދުކޮޅަކަށް ނަމަވެސް އިންސާނާ ޣާފިލުވުމަކީ އޭނާގެ ނަފްސަށް ކުރެވޭ އަނިޔާއެއްކަމީ ޝައްކެއް އޮތްކަމެއް ނޫނެވެ. {فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ} الزلزلة : 7 – މި އާޔަތަކީ އެކަމުގެ އެންމެ އަލިގަދަ އެއްހެއްކެވެ. ނިކަން ދެކޭށެވެ. ކަމެއް ބޮޑުވަނީ ކުދިކުދި ކަންތައް އެއްކަން އެނެއްކަމާއި އެކުވެގެންނެވެ. ނުވަތަ ކުޑައެއްޗަކުން ބޮޑު އެއްޗެއް އުފެދިގެންނެވެ. ބޮޑެތި ޢިމާރާތްތަކަކީ ކުދިކުދި ގައުކޮޅުތަކެކެވެ. ބޮޑެތި ބިޔަ ގަސްތަކަކީ އުކާލެވޭ ކުދިކުދި އޮށްތަކެކެވެ.
ކިތަންމެ ކުޑަ ހެޔޮކަމެއް ކޮށްގެންވެސް ޘަވާބު ލިބި ނަރަކައިން ސަލާމަތްވެ، ސުވަރުގެ ވަދެވޭނެގޮތް ކީރތި ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަންގަވާފައި ވަނީ ކިހާ ފުރިހަމައަށްތޯއެވެ. (اِتَّقُوا النَّارَ وَلَوْ بِشِقِّ تَمْرَةٍ) البخارى و المسلم . "ކަދުރު ފަޅިއަކުން ނަމަވެސް ނަރަކައިން ސަލާމަތްވާށެވެ." ބޭނުންޖެހިފައިވާ މީހާއަށް، ހެޔޮނިޔަތުގައި ދެވޭ ކަދުރު ފަޅިވެސް އެނޫންގޮތަކަށް މީހަކަށް ދެވޭ ކިތަންމެ ލައްކަ ރުފިޔާއަކަށްވުރެވެސް މާރަގަޅެވެ. އެގޮތުން ކިޔާލަން ދުލަށް ފަސޭހަ މީޒާނުގައި ބަރު އަދި މާތް ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ ލޮބުވެތި سيد الاستغفارގެ ނަމުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِيمِ އަކީ ދުނިޔެމަތީގައިވާ ހުރިހާ އެއްޗަކަށް އިރުއަރާފައިވާ އެއްޗެއްސަށްވުރެ މާތް ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި ލޮބުވެތި ދެކަމިލަ ކަމުގައި ﷲ ގެ ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ ބަސްފުޅުން އެގިސާފުވެއެވެ. عن أبي هريرة رضي الله عنه قال قال رسول الله صلى الله عليه وسلم: {كَلِمَتَانِ خَفِيفَتَانِ عَلَى اللِّسَانِ ثَقِيلَتَانِ فِي الْمِيزَانِ حَبِيبَتَانِ إِلَى الرَّحْمَنِ : "سُبْحَانَ اللَّهِ وَبِحَمْدِهِ سُبْحَانَ اللَّهِ الْعَظِيمِ"} البخاري والمسلم.
ތިމާނޫން މީހުންނާއި ދޭތެރޭގައި އިންސާނާއަށް ކުރެވިދާނެ ހެޔޮކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި އޭނާގެ އަވަށްޓެރިޔާއަށް މާތްކޮށް ހިތުމާއި އޭނާއާއިމެދު ރަގަޅަށް ހިތުމާއި އެއަވަށްޓެރިޔާ ހިމާޔަތްކުރުން ވެއެވެ. އޭނާއަށް ކުރެވިދާނެ މާލީ ހެޔޮކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި މިސްކިތް ބިނާކުރުމާއި އެތަންތަނަށް ޚިދުމަތްކުރުމާއި މުޖްތަމަޢަށް ފައިދާހުރި ކަންތައް ތަނަވަސްކޮށް ދިނުން ވެއެވެ. އޭނާ އަމިއްލައަށް ކުރެވިދާނެ ކަންތައްތަކުގެ ތެރޭގައި މީސްތަކުންނަށް ހެޔޮމަގަށް ގޮވާލުމާއި ފަގީރުންނާއި މިސްކީނުންނަށް އެހީވުމާއި ގާތްތިމާގެ މީހުންނާއި ގުޅުން ބޭއްވުމާއި އެމީހުންނަށް ހެޔޮކޮށް ހިތުން ވެއެވެ. އަދި އޭނާއާއި ހަވާލުކުރެވިފައިވާ ކަންތައް އޭގެ އެންމެ ފުރިހަމަ ގޮތުގައި އަދާކުރުންމަތީ ދެމިހުރުމަކީ އެންމެ ބޮޑު އެއްކަމެވެ.