ދުނިޔެއިން ފާއިތުވާ ކޮންމެ ދުވަހަކީ އިތުރު ބައްޔެއް ފެނި އެބައްޔެއް ފެތުރެމުންދާ ދުވަހެކެވެ. ގިނަބަލިތަކަށް ފަރުވާކުރެވުނު ކަމުގައިވިޔަސް ކުރީ ދުވަސްވަރެއްގައި ފެނިފައިވާ ކެންސަރުބައްޔާއި މިހާރު ފެނިގެން މިއުޅޭ ކޮރޯނާ ކަހަލަ ބަލިތަކަށް ފަރުވާ ކުރުމަކީ ޑޮކްޓަރުންނަށް އުނދަގޫ ކަމަކަށްވަނީވެފައެވެ. މާތް الله ކޮންމެ ބައްޔަކަށް ފަރުވާއެއް (ޝިފާއެއް) ލައްވާފައިވާކަން އެނގޭހާލުގައެވެ. {لِكُلِّ دَاءٍ دَوَاءٌ فَإِذَا أَصَابَ دَوَاءُ الدَّاءِ بَرأَ بِإِذْنِ اللَّهِ} رواه المسلم. މާނައީ " ކޮންމެ ބައްޔަކަށް ބޭހެއް ވެއެވެ. އަދި ބޭސް، ބައްޔާއި ދިމާވުމުން މާތް الله އިޒުނަފުޅާއިއެކު އެބައްޔެއް ފަސޭހަވެދެއެވެ." ބަލިތަކަކީ މާތް الله ބާވައިލައްވާ އެއްޗެއްސެވެ. އެބަލިތަކަށް ޝިފާ ދެއްވަނީވެސް އެކަނލާގެއެވެ. އެއްވެސް ބައްޔެއް ބޭސްފަރުވާއަކާއި ނުލައި މާތް الله ބާވައި ނުލައްވައެވެ. މިވާހަކަ ޞަޙީޙު ބުޚާރީގައި ސާބިތުވެފައިވެއެވެ. فَقَدْ ثَبَتَ فِي صَحِيحِ الْبُخَارِيِّ مِنْ حَدِيثِ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنَّهُ قَالَ: {مَا أَنْزَلَ اللَّهُ دَاءً إِلَّا أَنْزَلَ لَهُ شِفَاءً} رواه البخارى. މާތްނަބީއާ صلى الله عليه وسلم ގެ ކިބައިން އަބޫހުރައިރާ ރިވާކުރައްވާފައިވާ ޙަދީޘެއް ހަމަކަށަވަރުން ޞަޙީޙު ބުޚާރީގައި ސާބިތުވެފައިވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. "މާތް الله އެބައްޔަކަށް ޝިފާ (ފަރުވާ) ބާވައިނުލައްވާ ބައްޔެއް އެކަނލާގެ ބާވައިނުލައްވައެވެ."
ޞަދަޤާތަކީ ބަލިތަކާއި މުޞިބާތްތަކާއި ބަލާތަކުން ސަލާމަތްވާ ކަމެކެވެ. އެކަމުގެ ނަސީބުލިބުނު މީހުން އެކަން ތަޖުރިބާކޮށްފައިވާނެކަން ކަށަވަރެވެ. އެއީ ޔަޤީންކަމާއިއެކު އެކަމާއި ކުރިމަތިލީ ހެޔޮލަފާ މީހުންނެވެ. ސިއްހީ ފަރުވާއަށްވުރެ ރޫޙާނީ ފަރުވާއިން އެމީހުންނަށް ކުރިފައިދާބޮޑެވެ. އެހެން ނުވާންވީ ސަބަބެއްވެސް ނެތެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ކީރިތިރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ވަނީ އިލާހީ، ރޫޙާނީ ބޭސްފަރުވާ ކުރުމަށް މުސްލިމުންނަށް އިރުޝާދުދެއްވާފައެވެ. (دَاوُوْا مَرْضَاكُمْ بَالصَّدَقَةِ) رواه الطبراني في المعجم الكبير. "ތިޔަބައިމީހުންގެ ބަލިމީހުންނަށް ޞަދަޤާތުން ބޭސްފަރުވާ ކުރާށެވެ." އެކަލޭގެފާނު ޞަދަޤާތް ކުރެއްވިއެވެ. ކަންކަމަށް އެދިވަޑައިގެން މާތް الله ގެ ޙަޟްރަތުގައި ދުޢާ ދެންނެވިއެވެ. މިއުއްމަތުގެ ސަލަފުއްޞާލިޙު ބޭކަލުން އެބޭކަލުންގެ ބަލިބައްޔަށް ފަރުވާކުރެއްވުމަށްޓަކައި ޞަދަޤާތް ދެއްވާ އުޅުއްވިއެވެ. އަދި އެބޭކަލުންނާއި ދިމާވި ބަލިތަކުން އެބޭކަލުން ފަސޭހަފުޅުވިއެވެ. އެހެންމީހުންނަށް އެކަން އަންގަވާ އޮޅުންފިލުވާދެއްވެވިއެވެ. ކުރީޒަމާނުގައި މީހަކު އޭނާގެ ކަކުލުގައި ހަތް އަހަރުއްސުރެން ރަނގަޅުނުވެހުރި ފާރުގަނޑެއްގެ ވާހަކަ އިބުނުލް މުބާރަކު (118ހ. އިން 181ހ. އަށް) އަރިހު ދެންނެވިއެވެ. އެހިނދު، ޞަދަޤާތް ދިނުމަށް އިބުނުލް މުބާރަކު އެމީހާއަށް ލަފާދެއްވިއެވެ. އަދި ޞަދަޤާތެއްގެ ގޮތުގައި މީހުންނަށް ބޭނުންތެރި ސަރަހައްދެއްގައި ފެންވަޅެއް ބިނާކުރުމަށް އެންގެވިއެވެ. ދެންފަހެ، އެމީހާ ފެންވަޅެއް ބިނާކޮށް މީހުންނަށް ފަސޭހައިން ފެންލިބޭނެގޮތް ހެދިއެވެ. އަދި އޭގެފަހުން އޭނާގެ ބަލި ރަނގަޅުވިއެވެ. މީހަކަށް ކެންސަރުބަލި ޖެހި ތަފާތުގިނަ ހޮސްޕިޓަލަތަކަށް ގޮސް އެތައްގިނަ ފަރުވާއަކަށްފަހުވެސް ބަލި ރަނގަޅު ވިކަމަކަށްނުވިއެވެ. އަދި އެންމެފަހުން ޔަތީމުކުދިންތަކެއްގެ މަންމައަކަށް އޭނާ ޞަދަޤާތް ދިނެވެ. އެއަށްފަހު އޭނާގެ ބަލިފަސޭހަވިއެވެ. ޞަދަޤާތް ދޭންޖެހެނީ ހެޔޮނިޔަތުގައެވެ. ޙަލާލު މުދަލުންނެވެ. އެމީހާއަށް ކަމުދާ ބޭނުންތެރި ރަގަޅު އެއްޗެހިންނެވެ. މިހެނީ މާތް الله އަކީ އެންމެހާ އުނިސިފަތަކާއި ޢައިބުތަކުން ހުސްޠާހިރު ވަންތަވޮޑިގެންވާ ކަލާނގެއެވެ. ދެއްކުންތެރިކަމާއި ތިމާގެ މޮޅުކަން ދެއްކުމަށް ހޭދަކުރާ އެއްޗެއްސާއި ހަލާލުނޫން ތަކެތީން ކުރާ ހޭދަ އެކަލާނގެ ގަބޫލުނުކުރައްވަތެވެ. (اِنَّ اللهَ طَيّبٌ لَا يَقْبَلُ إِلَّا طَيِّبًا) رواه مسلم. އަދި މިޙަދީޘުފުޅުގެ ފަހުބައިގައި (وَإنَّ اللهَ أَمَرَ الْمُؤْمِنِيْنَ بِمَا أَمَرَ بِهِ الْمُرْسَلِيْنَ) رواه مسلم. މިފަދައިން ޙަދީޘުކުރައްވާފައިވެއެވެ. އާދެ، މާތް الله ރަސޫލުބޭކަލުންނަށް އަމުރުކުރެއްވި ފަދައިން މުއުމިނުންނަށްވެސް އަމުރުކުރައްވާފައިވެއެވެ. ރަސޫލުބޭކަލުންނަށް މާތް الله އަމުރުކުރެއްވީ ޙަލާލު ރަނގަޅު އެއްޗެހި ފަރީއްކުޅުއްވުމަށާއި ޞާލިޙު ހެޔޮޢަމަލުކުރުމަށެވެ. {ياَ أَيُّهَا الرُّسُلُ كُلُوْا مِنَ الطّيِّبَاتِ وَاعْمَلُوْا صَالِحًا} المؤمنون : 51. މިފަދައިންނެވެ. މުއުމިނުންނަށް އަމުރުކުރައްވާފައިވަނީ އެބައިމީހުންނަށް އެކަލާނގެ ދެއްވި ރަނގަޅު ތަކެތި ކައިއުޅުމަށެވެ. {ياَ أَيُّهَا الَّذِيْنَ آمَنُوْا كُلُوْا مِنْ طَيِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاكُمْ} البقرة : 172. މިފަދައިންނެވެ. ޤިޔާމަތްދުވަހުން الله ގެ ޢަރުޝީގެ ހިޔަލުގައި ތިބޭނޭ ހަތްޖަމާޢަތެއްގެ މީހުންގެ ތެރެއިން އެއްބަޔަކީ ދުނިޔޭގައި ޞަދަޤާތް ދިން މީހުންނެވެ. ޞަދަޤާތުގެ ސަބަބަން ޤިޔާމަތްދުވަހުގެ ނުރައްކާތެރި ބިރުވެރިކަމުން މީހާ ސަލާމަތްވެ އަރުޝީގެ ހިޔާވަހިކަންލިބުމުގެ ނަސީބުލިބެއެވެ. އެދުވަހުގައި އެނޫން އެހެން އެއްވެސް ހިޔަލެއް ނުހުންނާނެއެވެ. (سبعةٌ يُظِلُّهم اللهُ في ظلِّه يومَ لا ظلَّ إلَّا ظلُّه: إمامٌ عادلٌ وشابٌّ نشَأ في عبادةِ اللهِ تعالى ورجلٌ ذكَر اللهَ خاليًا ففاضت عيناه ورجلٌ ـ كان ـ قلبُه معلَّقٌ في المسجدِ ورجُلانِ تحابَّا في اللهِ: اجتمَعا عليه وتفرَّقا ورجلٌ دعتْه امرأةٌ ذاتُ منصبٍ وجمالٍ إلى نفسِها فقال: إنِّي أخافُ اللهَ ورجلٌ تصدَّق بصدقةٍ فأخفاها حتَّى لا تعلَمَ شِمالُه ما تُنفِقُ يمينُه) صحيح ابن حيان. މިޙަދީޘުފުޅުގެ ފަހުބައިގައިވަނީ އެވާހަކައެވެ. ވީމާ ޞަދަޤާތްދިނުމުން އާޚިރަތުގެ ބިރުވެރިކަމުން މީހާ ސަލާމަތްވާނޭކަން އެނގުނުފަދައިން ޞަދަޤާތުގެ ސަބަބުން ދުނިޔޭގައި އެމީހާއާއި ދިމާވާ މުސީބާތްތަކުން ސަލާމަތްވާނޭކަމީ ވެސް ގަބޫލުކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. އާޚިރަތްދުވަހުގެ މުޞީބާތުން ސަލާމަތްވުމަށް އެދުވަސް އައުމުގެ ކުރިން ޞަދަޤާތްދިނުން މުހިއްމުވާ ފަދައިން ބަލިޖެހި މުޞީބާތްލައިގަތުމުގެ ކުރިންވެސް ޞަދަޤާތް ދިނުން މުހިއްމެވެ. (بَاكِرُوْا بِالصَّدَقَةِ فَإنَّ الْبَلَاءَ لاَ يَتَخَطَّى الصَّدَقَةَ) رواه البيهقي. މާނައީ "ތިޔަބައިމީހުން ޞަދަޤާތްދިނުމަށް އަވަސްވެގަންނާށެވެ. ހަމަކަށަވަރުން ޞަދަޤާތް، މުޞީބާތް ލައިގަތުން ހުއްޓުވާލަދެއެވެ." ހެޔޮކަންތައް ކުރުމުން، ނުބައިކަންތައް ލައިގަތުމުން މީހާ ސަލާމަތްކުރެއެވެ. ޞަދަޤާތް މާތް الله ގެ ކޯފާވެވޮޑިގަތުމުން މީހާ މިންޖުކޮށްދެއެވެ. ޞަދަޤާތް ދިނުމުން މީހާގެ ޢުމުރު ދިގުވެ މުދަލާއި ޞިއްހަތުގައި ބަރަކާތް ލެއްވެއެވެ. ހިތްދަތިކަމާއި ނުބައި ގޮތުގައި މަރުވެދިއުމުން ސަލާމަތްކޮށްދެއެވެ. އަދި ކިބުރުވެރިކަމާއި މީހުންގެ މައްޗަށް ފަޚުރުވެރިވުމުގެ ނުބައިކަން އޭނާގެ ކިބައިން ފިލައިދެއެވެ. ކީރިތިރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ މިޙަދީޘުފުޅުން އެކަލޭގެފާނުވަނީ އެކަން އުއްމަތަށް އަންގަވާފައެވެ. قاَلَ النّبِيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ : (إنَّ صَدَقَةُ اْلُمسْلِمِ تَزِيْدُ فِي اْلعُمُرِ وَتَمْنَعُ مِيْتَةَ السُّوْءِ وَيَذْهَبُ اللهُ بِهَا الْكِبْرُ وَالْفَخْرُ). رواه الطبرانى. މާނައީ ސަލާމާއި ޞަލަވާތްލެއްވި ނަބީއާ ޙަދީޘުކުރެއްވިއެވެ. "ހަމަކަށަވަރުން މުސްލިމުމީހާގެ ޞަދަޤާތް އޭނާގެ ޢުމުރު ދިގުކޮށްދީ ނިކަމެތި ގޮތުގައި މަރުވެދިއުމުން ސަލާމަތްކޮށްދެއެވެ. އަދި މާތް الله އޭނާގެ ކިބައިން ބޮޑާކަމާއި ފަޚުރުވެރިކަން ނައްތަވާލައްވައެވެ."
ޞަދަޤާތްދިނުމަކީ އީމާންކަމުގެ ތެދުވެރިކަމާއި ހިތްހެޔޮކަމަށް ދަލީލުކުރާ ޢަލާމާތެކެވެ. ހިތްހެޔޮކަމާއި ހަމަޖެހުމާއި ތަވާޟުޢުވެރިކަމަށް މަގުދައްކާ ކަމެކެވެ. ޞަދަޤާތްކުރުމުގައި އަރާތިބޭ މީހުންނަކީ ދީލަތިމީހުންނެވެ. އެފަދަމީހުން ކޮންމެ ހާލަތެއްގައިވެސް މީހުންނަށް އެހީތެރިވެދީ ޞަދަޤާތްދީހަދައެވެ. ދަހި މީހަކު މީހަކަށް އެއްޗެއް ދޭނީ ދެންހަމަނުދީ ފަރުނުޖެހޭ ހިސާބުންނެވެ. އެފަދަ މީހުންނަށް މާތް الله ހެޔޮމަގު ދައްކަވައި ދިންނަވާނޭ މީހުންގެ ތެރެއިން ލައްވާށިއެވެ. {وَمَن يُوقَ شُحَّ نَفسِهِ فَأُوْلَئِكَ هُمُ المُفْلِحُونَ} الحشر : 9. މާނައީ "އެމީހެއްގެ އަމިއްލަ نفسގެ ދަހިވެތިކަމުން މިންޖުވެއްޖެމީހާ (ދަންނާށެވެ!) ފަހެ، އެއުރެންނީ ހަމަ ދިންނަވާނޭ މީހުންނެވެ."
ޞަދަޤާތަކީ ހަމަހުރެލާފައި ދޭއެއްޗަކަށް ނަހަދާ ހިތާއިނިޔަތުގެ އިޚްލާޞްތެރިކަމައިއެކު ދެއްކުންތެރިކަން އެކުނުލެވޭ ގޮތަށް ވީހާވެސް ސިއްރުން ޞަދަޤާތް ދިނުން މުހިއްމެވެ. ޞަދަޤާތް ދެވެނީ އެންމެއެކަށީގެންވާ މީހުންނަށްތޯ ބެލުމާއި މީހުންގެ ޙާލަތަށް ރިޢާޔަތްކުރުން ވެސް ބޭނުމެވެ. ޞަދަޤާތުގެ އެހީ ފޯރުވުމަށްފަހު ކަލަގޮވުމާއި އެވާހަކަ އިޢުލާނުކުރުމީ ވަރަށް ގިނައިން މީހުންނަށް ކުރެވޭކަމެކެވެ. މިއީ ޞަދަޤާތުގެ ޘަވާބާއި ދަރުމަ ގެއްލިދާކަމެއް ކަމުގައި ދަންނަންޖެހެއެވެ. މިފަދަކަންތަކުން އެއްކިބާވެހުރެ، ޞަދަޤާތްކުރާއިރު ޞަދަޤާތްދެވޭ މީހާދެކެ ރުހުމާއިއެކު އުފާވެރިކަމުގެ މޫނެއް ދެއްކުމަކީ މާތް الله އެޞަދަޤާތެއް ގަބޫލުކުރައްވާނޭ ސަބަބެކެވެ. އަދި ބޭނުންޖެހިފައިވާ ވީހާވެސް ގިނަބަޔަކަށް ޞަދަޤާތުގެ މަންފާ ލިބޭގޮތް ހެދުމަކީ ދެފަރާތަށްވެސް ވަރަށްބޮޑުފައިދާހުރި ކަމެކެވެ. މީހުންގެ އަތްމަތި ދަތިވެފައިވާ މިދުވަސްވަރު ތަނަވަސްކަމުގެ އަހުލުވެރިންނަށް، ޞަދަޤާތްދިނުމުގެ ހެޔޮތައުފިޤު ދެއްވާށިއެވެ.
