سيّدة خديجة رضي الله عنها އަކީ محمّد رسول الله صلى الله عليه ގެ މާތް އަނބިކަނބަލުންނެވެ. އެ ކަމަނާ އަކީ ނުހަނު ވިސްނުންފުޅު ތޫނު، ބުއްދިވެރި، މުޢާމަލާތްތައް ޙައްލު ކުރެއްވުމުގެ ގާބިލުކަން ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ބޭކަނބަލެކެވެ. محمّد رسول الله صلى الله عليه وسلّم ރަސޫލުކަމާއިގެން ފޮނުއްވުމުގެ ކުރީގެ ފަނަރަ އަހަރުވެސް އެކަމަނާ ހުންނެނީ އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ އަނބިކަނބަލެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ކާވެނިފުޅު ކުރެއްވި އިރު އެކަލޭގެފާނުގެ ޢުމުރުފުޅަކީ ފަންސަވީސް އަހަރެވެ. މި މަތިވެރި އަންހެން ސާހިބާ ވަނީ އިތުރު އެކަލޭގެފާނަށް ޖެހިވަޑައިގަތް ކޮންމެ އުފާފުޅަކާއި، ހިތާމަފުޅެއް ހިއްސާ ކުރައްވައިފައެވެ. ފިރިކަލުންގެ ގިނިކަންޏާ ހުންނަވާ ވަގުތާއި، އަރިހުގައި ހުންނަވާ ވަގުތަކީ ކޮބައިކަމާއި، ބޭނުންފުޅުވާ ކަންތައްތަކަކީ ކޮބައިކަން ފިސާރި ރަނގަޅަށް އެކަމަނާ ދެނެވަޑައިގަނެއެވެ. ޙިރާ ފަރުބަދައިގެ ހޮހަޅައިގައި އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ އިސްތަށިފުޅުގައި ރަސޫލުކަމުގެ ތާޖު ބެހެއްޓުނު ވަގުތަކީ އާދައިގެ ވަގުތުކޮޅެއް ނޫނެވެ.
جبريل الأمين عليه السّلام ފުރަތަމަ ވަޙީއާއިގެން ވަޑައިގަތީ محمّد رسول الله صلى الله عليه ޙިރާ ފަރުބަދައިގެ ހޮހަޅައިގައި އަޅުކަމުގައި މަޝްޣޫލުވެވަޑައިގެން އިންނަވަނިކޮށެވެ." އެކަލޭގެފާނު ދެންނެވިއެވެ. "ކިޔަވައިވިދާޅުވާށެވެ!" محمّد رسول الله صلى الله عليه ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވާން ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލަކީމެއް ނޫނީމެވެ." محمّد رسول الله صلى الله عليه ޙަދީޘް ކުރައްވައިފައި ވެއެވެ. "މަލާއިކަތާ ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގައިކޮޅުގައި ހިއްޕަވައި ފިއްތަވައިލެއްވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ތަދުފުޅުވެސް ވިއެވެ. އެޔަށްފަހު ދޫކޮށްލައްވައިފައި އަނެއްކާވެސް ވިދާޅުވިއެވެ. "ކިޔަވައިވިދާޅުވާށެވެ!" ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެންނެވީމެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވާން ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލަކީމެއް ނޫނީމެވެ." ދެވަނަ ފަހަރުވެސް މަލާއިކަތާ ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގައިކޮޅުގައި ހިއްޕަވައި ފިއްތަވައިލެއްވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ވަރުބަލިކަމުގެ އިހްސާސް ކުރެއްވުނެވެ. ދެވަނަ ފަހަރު ދޫކޮށްލައްވައިފައިވެސް ވިދާޅުވިއެވެ. "ކިޔަވާށެވެ!" ތިމަންކަލޭގެފާނު ދެންނެވީމެވެ. "ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ކިޔަވާން ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލަކީމެއް ނޫނީމެވެ." ތިންވަނަ ފަހަރު މިހެން ހައްދަވައިފައި މަލާއިކަތާ މިފަދައިން ވިދާޅުވިއެވެ.
- ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ اسمފުޅުން ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ! އެކަލާނގެއީ (ހުރިހާ ތަކެއްޗެއް) ހެއްދެވި ރަސްކަލާނގެއެވެ.
- ގަނޑުލޭކޮޅަކުން އެކަލާނގެ އިންސާނާ ހެއްދެވިއެވެ.
- ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ! އަދި ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއީ، އެންމެ ދީލަތިވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ.
- އެކަލާނގެއީ، قلمން (ލިޔަން) އުނގަންނައިދެއްވި ރަސްކަލާނގެއެވެ."
ވަޙީ ބާވައިލެއްވުމާއި، މަލާއިކަތާ ތިން ފަހަރެއްގެ މަތީން ފިއްތަވައިލެއްވުމާއި، އިތުރު އެކަލޭގެފާނަށް ތަދުފުޅު ވުމަކީ ނިހާޔަތަށް އާދަޔާ ޚިލާފު ކަންކަމެވެ. މި ހާދިސާގެ ސަބަބުން محمّد رسول الله صلى الله عليه ގެ ހިތްޕުޅަށް ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ބިރުވެރިކަމެއް ވެރިވެގެން ދިޔައެވެ.
سيّدة عائشة صدّيقة رضي الله عنها ވިދާޅުވެފައިވާ ގޮތުގައި ވަޙީގެ އާޔަތްތައް ވިދާޅުވުމަށްފަހު ގަނޑުވަރަށް ވަޑައިގަތްއިރު ބިރުފުޅުގެ ސަބަބުން އިތުރުއެކަލޭގެފާނުގެ މާތް ހަށިކޮޅު ތުރުތުރު އަޅައެވެ. ގަނޑުވަރަށް ވަޑައިގަތުމުން އެކަލޭގެފާނުގެ އުފާފުޅާއި، ހިތާމަފުޅުގެ ބައިވެރިޔާ سيّدة خديجة رضي الله عنها އެކަލޭގެފާނާ އިސްތިގުބާލު ކުރެއްވީ ޢާއްމު އުސޫލާ އެއްގޮތަށް ނުހަނު ހިތްޕުޅު ހެއުކަމާއި ލޯބިފުޅާ އެކީގައެވެ. ގަނޑުވަރަށް ވަދެވަޑައިގެން އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. (زَمِّلُوْنِى… زَمِّلُوْنِى) "ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގައިކޮޅުގައި އެއްޗެއް އަޅުއްވާށެވެ! ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ގައިކޮޅުގައި އެއްޗެއް އަޅުއްވާށެވެ!" (زَمِّلُوْنِى) މި ބަސްފުޅުގެ މާނައަކީ ރަޖާ އަޅުއްވާށޭ ކަމުގައިވެސް ލިޔެވިފައި ހުރެއެވެ. އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ ހަށިކޮޅު އެވަގުތު ތުރުތުރު އަޅައެވެ. سيّدة خديجة رضي الله عنها ހަމަ އެ ވަގުތު އެކަލޭގެފާނުގެ ގައިކޮޅުގައި ރަޖައެއް އަޅުއްވައި ނިވައި ކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ބިރުފުޅު ފިލީމާ ސުވާލު ކުރެއްވިއެވެ. "ތިމަން ކަލޭގެފާނަށް މިވީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟" އެއަށް ފަހު ކަންތައް ހިނގައި ދިޔަ ގޮތް ވިދާޅުވެ ދެއްވުމަށް ފަހު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ.
(لَقَدُ خَشِيُتُ عَلى نَفُسِي) "ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ ނަފްސާ މެދު ބިރުފުޅުގަތީއެވެ."
އެ ދަނޑިވަޅުގައި سيّدة خديجة رضي الله عنها ނުހަނު ބުއްދިވެރިކަމާއި، ޙިކުމަތްތެރިކަމާއެކު ކަންތައް ކުރައްވަމުން ގެންދެވިއެވެ. ފިސާރި ރީތި ބަސްފުޅު ތަކަކުން އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ ހިތްޕުޅަށް ތަސައްލީ ދެއްވުމަށްޓަކައި ވާހަކަފުޅު ދެއްކެވިއެވެ.
"ﷲ ގަންދީ ދަންނަވަމެވެ. ހަމަ ހިލާ ތިޔަހެންނަކުން ނުވާނެއެވެ. ﷲ ތަޢާލާ ކަލޭގެފާނު ގެއްލެނިއެއް ނުކުރައްވާނެއެވެ." މިހެން ވިދާޅު ވުމަށް ފަހު އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ ރިވެތި ސިފަފުޅު ތަކުގެ ވާހަކަފުޅު ދެއްކެވިއެވެ. ކަލޭގެފާނަކީ ގާތްތިމާގެ ކަމުގެ ގުޅުން ދަމަހައްޓަވައި، އަބަދުވެސް ތެދު ބަހުން ވާހަކަފުޅު ދައްކަވައި، ބަލިކަށި މީހުންގެ ބުރަ އުފުއްލަވައި، ފަގީރުންނާއި، ނިކަމެތީންނަށް މަދަދު ފޯރުއްވައި، މެހުމާނުންނަށް ކަމޭ ހިއްތަވައި، މުސީބާތުގެ ވަގުތުގައި އެންމެންނަށް އެހީތެރިވެ ވަޑައިގެން އުޅުއްވާ ބޭކަލަކީމުއޭ ވިދާޅުވެ، ހިތްވަރު ދެއްވިއެވެ. (صحيح البخاري: حديث: 3 و صحيح مسلم، حديث: 160)
މަތީގައި މި ބަޔާން ކުރެވުނު ހާދިސާއިން ފާހަގަ ވެގެން އެ ދާ ރިވެތި އަޚްލާޤާ މެދު ވިސްނާވަޑައިގެން ބައްލަވާށެވެ. ދޭދޭ ގުޅުން ދެމެހެއްޓުމާއި، އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރި ވުމުގެ މާތް ސިފަ ފާޅުވެ އެނގޭ ހުއްޓެވެ. މީގެ އިތުރަށް ތެދު ބަހުން ވާހަކަ ދެއްކުމާއި، މީސްތަކުންގެ ބުރަ އުފުއްލުމާއި (އެބަހީ މީސްތަކުންނަށް އެހީތެރިވުމާއި)، މެހުމާނުންނަށް ކަމޭ ހިތުމާއި، މުސީބާތްތަކުގައި އެހީތެރިކަން ފޯރުކޮށް ދިނުމާއި މިހިރަ މިހިރަ ކަންތައްތަކަކީ ރިވެތި އަޚްލާޤްގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ސިފަތަކެވެ. ހަނދުމަފުޅު ބަހައްޓަވާށެވެ. އިތުރު އެކަލޭގެފާނަކީ، އެކަލޭގެފާނާ ޖާނީ ދުޝްމިނު ވެގެން އުޅޭ މީހުންނަކީވެސް ނުބައި ބައެކޭ ނުވަތަ ދޮގު ހަދާ ބައެކޭ ވިދާޅުވެ، މީހުން ނުބައިމީސް ކުރައްވާ ބޭކަލެއް ނޫނެވެ. މައްކާގެ މީހުންނަށް އެކަލޭގެފާނު އެނގެނީ ނަންފުޅަށްވުރެ ބޮޑަށް، އެކަލޭގެފާނުގެ ސިފަފުޅު ތަކުންނެވެ. صادق (ތެދުވެރިޔާ) ނުވަތަ أمين (އަމާނާތްތެރިޔާ) ފަދަ ލަގަބުތައް އެކަލޭގެފާނަށް އެމީހުން ދީ އުޅުނެވެ. ތެދުވެރިޔާ ވަޑައިގެންފިއޭ، އަމާނާތްތެރިޔާ ވަޑައިގެންފިއޭ ކިޔައި އުޅުނެވެ. ރަސޫލުކަމާއިގެން ވަޑައިގަތުމަށް ފަހުވެސް އިތުރު އެކަލޭގެފާނަކީ ދޮގުވެރިއެއް ކަމަކަށް ކާފަރުން ކިޔައެއް ނޫޅެތެވެ. މި ބަހުގެ ހެކި ކީރިތި ޤުރްއާނުން ފެންނާން އެބަ އޮތެވެ.
"ފަހެ، އެއުރެންނަށް އެ ދޮގު ކުރެވެނީ ކަލޭގެފާނެއް ނޫންކަން ކަށަވަރެވެ. އެހެނެއްކަމަކު އަނިޔާވެރިން ދެކޮޅު ހަދަނީ ﷲ ގެ އާޔަތްތަކާ މެދުގައެވެ." (الأنعام: 33)
ޢަބްދުލްމާލިކް މުޖާހިދްގެ ލިޔުއްވުމެއްގެ ތަރުޖަމާއެއް
