އިސްލާމްދީން އައިސްފައިވަނީ އިންސާނާގެ ކިބައިގައި މަތިވެރި އަޚްލާޤީ ސިފަތައް އަށަގަންނުވައި ހަރުދަނާ އިޚްލާޞްތެރި މީހަކަށް ހެދުމަށެވެ. މާތް ﷲ ފޮނުއްވި އެކަލާނގެ ރަސޫލާ محمد صلى الله عليه وسلم ގެ ތަރުބަވީ މަދްރަސާގެ ދަރިވަރެއްގެ ގޮތުގައި ހުރެއެވެ. އޭނާގެ އުޅުމާއި ގުޅުން އަދި މީހުންނާއި ކުރެވޭ މުޢާމަލާތަކީ ނަބަވީ ތަރުބަވީ ނުފޫޒު ފޯރާފައިވާ ތަހުޒީބާއި ތަމައްދުނުގެ އަހުލުވެރިއަކަށް ވުމުގެ މަތިވެރި މަޤްޞަދުގައެވެ. އެންމެ ސިކުންތެއްވެސް ބޭކާރުނުވާ ގޮތަށް ހުރިހާ ހިނދެއްގައެވެ. އޭނާގެ ވަށައިގެންވާ ހުރިހާ ކަމަކާއި ހުރިހާ ހާލަތެއްގައެވެ. ރީތި ސިފަތައް ދަސްކޮށްދީ ހުތުރުވެގެންވާހައި ނުބައި ކަންތަކުން އިންސާނާ ސަލާމަތް ކުރުމަކީ އެދީނުގެ އަމާޒެވެ. ރަސޫލުންނާއި ނަބީން ފޮނުއްވުނީ އެބޭނުމުގައެވެ. މުޖްތަޢުގައި އަޚްލާޤީ ރީތިސިފަތައް އިތުރަށް ބަދަހިކޮށް ފުރިހަމަ ކުރުމަކީ އެދީނުގެ އެންމެ މުހިންމު އެއް އަސާސެވެ. (إنَّمَا بُعِثْتُ لِأُتمِّمَ مَكاَرِمَ الْأَخْلاَقِ) رواه أحمد، وصححه الألباني في السلسلة الصحيحة. "ތިމެންކަލޭގެފާނު ފޮނުއްވުނީ މަތިވެރި މާތްސިފަތައް ފުރިހަމަކުރުމަށްޓަކައެވެ." މިޙަދީޘުން އެމާތް މަޤްޞަދު ޝައްކެއްނެތި އެގެއެވެ. އާދެ، އިންސާނުންނަށް އެންމެ ބޭނުންވާ އަޚްލާޤުގެ މަތިވެރި ސިފަ ފުރިހަމަ ކުރުމެވެ. ފިކުރުކޮށް ވިސްނާލުމުން އެގެނީ ފުރިހަމަ ކުރެވޭނީ ވުޖޫދުގައި ކުރިން އޮތް އެއްޗެއްކަމެވެ. މާނައަކީ އެޒަމާނުގެ ޢަރަބިންގެ ތެރޭގައި ނޭދެވޭ ކަންތައް ހުރިކަމުގައި ވިޔަސް ރަގަޅު ރީތިސިފަތައް ވެސް އެމީހުންގެ ތެރޭގައި ހުރިކަމެވެ. ފަހެ، މާތް އަޚްލާގާއި ހަރުދަނާ ސުލޫކީ ސިފަތައް ލިބިގަތުމަށް ހިތްވަރުދީ އައިސްފައިވާ ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ އާޔަތްތަކާއި ނަބަވީ އިރުޝާދުތައް މިކަމުގައި ވާރިދުވެފައިވާލެއް މަދެއް ނޫނެވެ. އަހަރެމެންގެ ލޮބުވެތި ރަސޫލާ محمد صلى الله عليه وسلم ވަނީ އަޚްލާގުގެ އެންމެ މަތީ ދަރަޖައިގައިކަން އަންގަވައި الله سبحانه وتعالى ވަޙީކުރައްވަނީ {وَإِنَّكَ لَعَلى خُلُقٍ عَظِيمٍ} القلم : 4 – އަދި ޢާއްމު އަޚްލާގާއި ބެހޭ ގޮތުން މާތް ނަބިއްޔާ ޙަދީޘުކުރައްވާފައިވެއެވެ. ( خِيَارُكُمْ أَحَاسِنُكُمْ أَخْلَاقًا ) رواه الترمذي. – "ތިޔަބައި މީހުންކުރެ އެންމެ ރަގަޅު މީހަކީ ތިޔަބައިމީހުންކުރެ އަޚްލާޤު އެންމެ ރަގަޅުމީހާއެވެ." އަދި ރީތި އަޚްލާގަކީ ކޮބައިކަން ހާމަކޮށް ދެއްވައި އެކަމުން މުޖްތަޢަށް ކުރާނެ އަސަރާއި ވަކިވަކި ފަރުދުންގެ މެދުގައި އުފެދޭނެ ލޯބި ބަޔާންކޮށް ދެއްވާފައިވެއެވެ. އަދި އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހުގައި އެންމެ ލޮބުވެތި މީހަކީ އަޚްލާޤީ ގޮތުން އެންމެ ރަގަޅު މީހާކަމުގައި އެކަލޭގެފާނު ވަނީ އުއްމަތަށް އަންގަވާ އިޢުލާނު ކުރައްވާފައެވެ. (إنَّ مَنْ أَحَبَّكُمْ إلَىَّ أَحْسَنُكُمْ أخْلَاقاً) رواه البخاري.
އެންމެ ރަގަޅު މީހުންނާއި ރަގަޅު ކަންތަކާއި އަދި ރަގަޅު ގޮތްތަކާއި ބެހޭގޮތުން ކީރިތިރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ވަރަށް ތަފްސީލީ ގިނަގުނަ ޙަދީޘުތައް ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެންމެ ރަގަޅު މީހަކީ ކޮބައިކަން ހާމަކޮށް ދެއްވަމުން ޙަދީޘުކުރައްވަނީ (خَيْرُ النَّاسِ أنْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ) رواه الطبراني – "މީސްތަކުންކުރެން އެންމެ ރަގަޅު މީހަކީ އެމީހުންގެ ތެރެއިން އެހެން މީހުންނަށް އެންމެ ފައިދާހުރި މީހާއެވެ." މާތް ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ ޝަރަފުވެރި، އެންމެ ލޮބުވެތި އަޅަކީ އަދި އެކަލާނގެ އެހެން އަޅުތަކުންނަށް އޭނާގެ ސަބަބުން އެންމެ މަންފާހުރި އަޅަކީ އެމީހުންނަށް ދިމާވާ ހުރަސްތައް ދުރުކޮށްދީ، އެމީހުންނަށް ފައިދާހުރިކަންތައް ކޮށްދީ، ނުބައި ކަންތަކުން އެމީހުން އެއްކިބާކޮށްދީ، އެމީހުންގެ މުޙްތާޖުތައް ފުއްދައިދީ، އެމީހުންގެ ކަންތަކުގައި ލުއި ފަސޭހަކޮށްދީ، އެމީހުންނަށް އެހީވެދީ، އެމީހުންނަށް ހެޔޮގޮތްތައް މެދުވެރިވުންއެދޭ މިހާއެވެ. ހަމައެފަދައިން އެމީހުންގެ ތެރެއިން އެންމެ ހެޔޮކަންބޮޑު އަދި މާތް ﷲ ގެ ޙަޟްރަތުގައި އެންމެ ލޮބުވެތިކަން ބޮޑުމީހާކަމުގައި ކީރިތިރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަންނަނިވި އިރުޝާދުން ވަރަށް ފުރިހަމައަށް އޮޅުން ފިލައެވެ. (أحبُّ الناسِ إلى اللهِ نْفَعُهُمْ لِلنَّاسِ، وأحبُّ الأعمالِ إلى اللهِ عزَّ وجلَّ سُرُورٌ يدْخِلُهُ عَلَى مُسْلِمٍ، أوْ يكْشِفُ عَنْهُ كُرْبَةً، أوْ يقْضِي عنهُ دَيْنًا، أوْ تَطْرُدُ عَنْهُ جُوعًا، وَلِأنْ أَمْشِي مَعَ أَخٍ لِي فِي حَاجَةٍ أحبُّ إِلَيَّ من أنْ اعْتَكِفَ في هذا الْمَسْجِدِ، يَعْنِي مَسْجِدُ المدينةِ شَهْرًا، ومَنْ كَفَّ غَضَبَهُ سَترَ اللهُ عَوْرَتَهُ، ومَنْ كَظَمَ غَيْظَهُ، ولَوْ شاءَ أنْ يُمْضِيَهُ أَمْضَاهُ مَلأَ اللهُ قلبَهُ رَجَاءً يومَ القيامةِ، ومَنْ مَشَى مَعَ أَخِيْهِ فِي حَاجَةٍ حَتَّى تتَهَيَّأَ لهُ أَثْبَتَ اللهُ قَدَمَهُ يَوْمَ تَزُولُ الأَقْدَامِ، وإِنَّ سُوءَ الخُلُقِ يُفْسِدُ العَمَلَ، كِمِا يُفْسِدُ الخَلُّ العَسَلَ) أخرجه ابن أبى الدنيا فى كتاب قضاء الحوائج. ص 47، رقم 36. وحسنه الألباني – صحيح الجامع، 176.
އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީތެރިވުމަށް ހިތްވަރުދީ، ބޭނުންޖެހިފައިވާ މީހާއަށް ދީލަތިކަމުގެ އަތެއް ދިއްކޮށްލާ ހެޔޮމަގަށް ރުޖޫޢަވުމަށް ގޮވާލާ ވަރަށް ގިނަ ނުޞޫޞު ވާރިދުވެފައިވެއެވެ. އޭގެތެރެއިން އެންމެ ނައްޞެއް ނަމަވެސް ބަޔާންކޮށްލުމަކީ މިމައުޟޫޢު ފުރިހަމަވުމަށް ލިބޭ އިތުރު ބާރަކަށް ނޫނީ ނުވާނެއެވެ. {…… وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ} المائدة : 2 "….. އަދި ހެޔޮކަންތައް ކުޅައުމާއި، تقوى ވެރިވުމުގެ މައްޗަށް ތިޔަބައިމީހުން އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީވެ، ވާގިވެރިވާށެވެ! އަދި ފާފަވެރިވުމާއި عداواة ތެރިވުމުގެ މައްޗަށް، ތިޔަބައިމީހުން އެކަކު އަނެކަކަށް އެހީވެ، ވާގިވެރި ނުވާށެވެ! އަދި ތިޔަބައިމީހުން الله އަށް تقوى ވެރިވާށެވެ! ހަމަކަށަވަރުން، الله އީ عقوبات ގަދަފަދަ ވެގެންވާ ރަސްކަލާނގެއެވެ."
އެހެންމީހުންގެ ފައިދާއަށްޓަކައި ރަނގަޅު ޢަމަލުކޮށް އެހީތެރިވުމަކީ ފަރުދުންނާއި މުޖްތަމަޢަށް އޭގެ އަސަރުކުރާކަމެކެވެ. އެގޮތުން އެމީހުންގެ ތެރޭގައި ލޯތްބާއި ކުލުނުވެރިކަން އަށަގަނެ، ޙަސަދަވެރިކަމާއި ނޭއްގާނިކަން ފިލައިގޮސް އިންސާނިއްޔަތުކަމާއި އިސްލާމީ أخوة ތެރިކަން ގާއިމުވެއެވެ. އަދި الله ގެ ލޯތްބާއި އެކަލާނގެ ރުއްސެވުމާއި ފުއްސެވުން ލިބި ސުވަރުގެ ވަނުމުގެ ހެޔޮ ތައުފީޤު މިންވަރުވެއެވެ. ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ އެންމެ މުހިއްމު އެއްކަމަކީ މާތް الله ގެ އަޅާ އެކަލާނގެ އަނެއް އަޅާއަށް އެހީތެރިވުމުގައި ދެމިހުންނަހާ ހިނދަކު މާތް الله އެއަޅާއަށް އެހީތެރިވެ ވޮޑިގެންނެވުމުގައި ދެމިވޮޑިގެންވާކަން ދަތުމެވެ. ހަމައެފަސައިން މީހަކު އޭނާގެ مؤمن އަޚާއަށް ދުނިޔެމަތީގައި ދިމާވެފައިވާ ދަތިއުދަގުލެއް ދުރުކޮށްދީ އޭނާގެ ކިބައިން ފެންނަ ގޯސްކަންތައް ފޮރުވައިފި މީހާއަށް މާތް الله ޤިޔާމަތް ދުވަހުން އޭނާގެ ދަތިއުދަގޫ ފިލުއްވާދެއްވައި އޭނާގެ ގޯސްކަންތައް ފޮރުއްވަވާނެތެވެ. ރަސޫލު الله صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވާ މިޙަދީޘުން އެހަގީގަތް ކުޑަވެސް ޝައްކެއްނެތް މިންވަރަށް ހާމަވެއެވެ. (مَنْ فَرّجَ عَنْ أخِيْهِ الْمُؤْمِنِ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ الدُّنْيَا فَرَّجَ اللهُ عَنْهُ كُرْبَةً مِنْ كُرَبِ يَوْمِ الْقِيَامَةِ، وَمَنْ سَتَرَ عَلَى مُسْلِمٍ سَتَرَ اللهُ عَلَيْهِ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ، وَاللهُ تَعَالَى فِيْ عَوْنِ الْعَبْدِ مَا كَانَ الْعَبْدُ فِيْ عَوْنِ أَخِيْهِ) رواه المسلم.
