ނަމާދަށް ހުއްޓިހުރެ ދާއިމަށް ދިރި ދެމިވޮޑިގެންވާ ﷲ އަށް ތިބާގެ ހިތުން ބަލާށެވެ.
الله أكبر ކިޔުމާއެކު އެ އިލާހުގެ ކިބުރިޔާވަންތަކަން ހިތަށް ގެންނާށެވެ.
سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ وَبِحَمْدِكَ وَتَبَارَكَ اسْمُكَ وَتَعَالَى جَدُّكَ وَلاَ إِلَهَ غَيْرُكَ… (ތިޔައިލާހުގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަމާއެވެ. އޭﷲ. ތިޔައިލާހުގެ ޙަޟުރަތަށް ގިނަގުނަ ޙަމްދުހުއްޓެވެ. ތިޔައިލާހުގެ އިސްމުފުޅުގައި ބަރަކާތް ހުއްޓެވެ. ތިޔައިލާހުގެ މަތިވެރިކަން އިންތިހާއަށް އުފުލިގެން ވެއެވެ. އަދި ތިޔައިލާހު ފިޔަވައި އެހެން އެއްވެސް އިލާހަކު ނުވެއެވެ.) މި ކަލިމަތައް ކިޔާހިނދު ހުރިހާ ޢައިބުތަކާއި އުނިކަންތަކުން ހުސްޠާހިރުވެ ވޮޑިގެންވާ، ހައްދަވައި ގެންގުޅުއްވާ، އަދި ހުރިހާ ޙަމުދުތަކުން ޙަމްދު ލިބިވޮޑިގެންވާ އިލާހު ތިބާގެ ހިތުން ދެކޭށެވެ. އެ އިލާހުއީ އަޅާ މަދުން ޒިކުރު ކުރުމުންވެސް ގިނައިން ދެއްވާ، މަދު ހެޔޮކަމަކުން ގިނަ އެހެޔޮކަން އިތުރުކުރައްވައި ބަރަކާތް ލައްވާ ދިމާވާ ކޮންމެ އާފާތަކުން ސަލާމަތްކުރައްވާ، ޝައިޠާނާ ނިކަމެތިކަމާއެކު ރަޙުމަތުން ބޭރުކުރައްވާފައިވާ އިލާހުކަން ހަނދާންކުރާށެވެ.
އަލްޙަމްދު ކިޔެވުން
أعوذ بالله من الشيطان الرجيم (رحمة ން ބޭރުކުރައްވާފައިވާ شيطان އާގެ ކިބައިން ދުރުކުރެއްވުންއެދި، ﷲގެ ރައްކާތެރިކަމަށްއެދި ދަންނަވަމެވެ!) ކިޔުމުން އަޅާ ރައްކާތެރިކަމަށް އެ އެދެނީ ﷲ އާ ކުއްތަންވުމުން ދުރުކުރަން މަސައްކަތް ކުރާ އޭނާގެ އެންމެ ބޮޑު ޢަދުއްވު ކަމުގައިވާ ޝައިޠާނާގެ ކިބައިންނެވެ. އަދި އެ އެހީ ހޯދަނީ އެންމެ ބާރުގަދަ ފަރާތުންނެވެ. އަދި އަޅާ އެ ހިފަހައްޓަނީ ﷲ ގެ ދީނުގައެވެ.
އަޅާ الحمد لله رب العالمين (ޙަމަދު ހުރީ،ޢާލަމް ތަކުގެ ވެރި ﷲ އަށެވެ.) ކިޔަވައި ހިނދުކޮޅަކަށް ހުއްޓެނީ ﷲ ދެއްވާ ޖަވާބަށެވެ. ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ: ތިމަންއިލާހުގެ އަޅާ ތިމަން އިލާހަށް ޙަމްދު ކޮށްފިއެވެ.
އަޅާ الرحمن الرحيم (ﷲ އީ ރަޙުމާން ވަންތަ ރަޙީމް ވަންތަ ރަސްކަލާނގެއެވެ.) ކިޔެވުމުން ﷲ ޖަވާބުގައި ވަޙީކުރައްވަނީ: ތިމަން އިލާހުގެ އަޅާ ތިމަން އިލާހަށް ޘަނާކިޔައިފިއެވެ.
އަޅާ مالك يوم الدين (ޤިޔާމަތް ދުވަހުގެ ވެރި ރަސްކަލާނގެއެވެ.) ކިޔެވުމުން ﷲ އޭގެ ޖަވާބުދެއްވަމުން ވަޙީކުރައްވަނީ ތިމަންއިލާހުގެ އަޅާ ތިމަން އިލާހުގެ ޝަރަފާއި މަތިވެރިކަން ބަޔާން ކޮށްފިއެވެ.
ރިޒުޤު ދެއްވައި ހައްދަވައި ގެންގުޅުއްވާ އިލާހު އެމީހަކާއި މުޚާޠަބު ކުރައްވައި ތިންފަހަރު ތިމަން އިލާހުގެ އަޅާއޭ ވަޙީ ކުރެއްވުމަށްވުރެ ވަކި ޝަރަފެއް ވަކި އުފާވެރިކަމަކާއި ލޮލުގެ ފިނިކަމެއް އޮންނާނެ ތޯއެވެ. ހިތްތަކުގައި ޝަހުވަތުގެ ދުންގަނޑާއި ނަފުސުގެ ވިލާތައް އިންސާނާގެ ހިތުގައި ނުވާނަމަ އުފަލުން ފޮޅޭ ޙާލުގައި ހައްދަވައި ގެންގުޅުއްވާ، އޭނާ ނެތުމުގެ ތެރެއިން ވުޖޫދަށް ގެންނެވި އޭނާ އަޅުކަންކުރުން ޙައްޤުވެގެންވާ އިލާހުގެ ޙަޟުރަތަށް ދުވެފައިދާނެއެވެ. އެ އިލާހު ވަޙީކުރައްވަނީ ތިމަންއިލާހުގެ އަޅާ ޙަމްދުކޮށްފިއެވެ. ތިމަން އިލާހަށް ޘަނާ ކިޔައިފިއެވެ. ތިމަން އިލާހުގެ މަޖުދު ބަޔާން ކޮށްފިއެވެ.
ﷲއީ އަޅުކަން ކުރުން ޙައްޤުވެގެންވާ ފަރާތެވެ. ދިރިދެމިވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. ދާއިމަށް ޤާއިމްވެ ވޮޑިގެންވާ އިލާހެވެ. އުފެއްދެވި ހުރިހާ އެއްޗެއް އެއިލާހަށް ބޯލަނބައި، ކިޔަމަންތެރިވެގެންވާ އިލާހަށް (ބިރުވެތިވެ) އަޑުތައް ހިމޭންވެއެވެ. ހަތް އުޑާއި، ބިމާއި، އެތަންތާނގައި ވާހައި ބަޔަކު، އެއިލާހަށް ތަސްބީޙަ ކިޔަތެވެ. އަދި އެ އިލާހަށް ޙަމްދާއެކުގައި، ތަސްބީޙަ ނުކިޔާ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުވެތެވެ.
އަޅާ مالك يوم الدين (قيامة ދުވަހުގެ ވެރި ރަސްކަލާނގެއެވެ.) ކިޔާހިނދު ބަޔާންވެ ޙައްޤުވެގެން އަޅުކަން ކުރެވޭ ފަރާތުގެ ކިބުރިޔާވަންތަކާމާއި ޝަރަފަށް އަޅާއަށް ހެކިވެވެނީއެވެ. އެފަރާތަކީ އުފެއްދެވިގެންވާ ހުރިހާ އެއްޗެއް ކިޔަމަންތެރިކަމާއިކު ނިކަމެތިކަން ފާޅުކުރާ ފަރާތެވެ.
އަޅާ إياك نعبد وإياك نستعين (އަޅަމެން އަޅުކަންކުރަނީ، އިބަރަސްކަލާނގެއަށެވެ. އަދި އަޅަމެން ވާގިއެދެނީ، އިބަރަސްކަލާނގެ ޙަޟުރަތުންނެވެ.) ކިޔެވުމުން ﷲ ފިޔަވައި ޙައްޤުވެގެން އަޅުކަންވެވޭ އެހެންފަރާތެއް ނެތްކަމާއި އެހީއާއި މަދަދަށް އެދޭނެ އެހެންފަރާތެއް ނެތްކަމަށް އޭނައަށް ހެކިވެވެނީއެވެ. މި ދެ ކަލިމާގައި ދުނިޔެއާއި އާޚިރަތުގައިވާ ހުރިހާ ތަކެއްޗެއް ޚަލްޤުކުރެއްވިކަމުގެ ސިއްރުވަނީ ހިމެނިފައެވެ. ހުރިހާ ތަކެއްޗެއް އުފެއްދެވި ސިއްރު ކަމުގައިވާ އަޅުވެތިކަން މިއާޔަތުން ބަޔާންވެއެވެ.
އަޅާ اهدنا الصراط المستقيم (އަޅަމެންނަށް، ސީދާވެގެންވާ ތެދުމަގަށް މަގު ދައްކަވާނދޭވެ!) ކިޔެވުމުން ހާމަވެގެންދަނީ ހިދާޔަތާއި ސީދާމަގަށް އަޅާ ބޭނުންވެފައިވާ މިންވަރެވެ. ކޮންމެ ހިނދަކު އަޅާ ހިދާޔަތަށް ބޭނުންވާ މިންވަރެވެ.
ﷲ ހުރިހާ އެއްޗަކަށްވުރެ ބޮޑެވެ. އެމީހެއްގެ ދުލުން ބަޔާންކުރާ ކަމަކަށް ހިތް ދޮގުކޮށްގެން ނުވާނެއެވެ. ތިބާގެ ހިތުގައި ﷲ އަށްވުރެ ބޮޑުއެއްޗެއްވާނަމަ ﷲ ތިބާއީ ދޮގުވެރިއެއް ކަމަށް ބައްލާވާ ވޮޑިގެންވާނެއެވެ. ނަމާދުގައިވާ ހުރިހާ ޛިކުރުތަކާއި ތަސްބީޙަ ތަކަކީ ޙައްޤު ބަސްތަކެވެ. އެ ކަލިމަތަކާއި ބަސްތައް ތިބާގެ ހިތުން ތެދުކޮށް އެއަށް ޢަމަލީގޮތުން ދޭން ޖެހޭ ޙާއްޤާއި ޤަދަރު ދޭށެވެ.
ސަޖިދައާއި ރުކޫޢު
ﷲ ހަތް އުޑު ހައްދަވައި އެއުޑުތަކުގައި މަލާއިކަތުން ލެއްވިއެވެ. އެބޭކަލުން ކުރައްވަންޖެހޭ އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައި ނަމާދު ލެއްވިއެވެ. އެމަލާއިކަތުން އެންމެ ހިނދުކޮޅެއްގައިވެސް ވަރުބަލިވެ އެކަމުން އެއްކިބާވެ ނުގަންނަވައެވެ. ހަތް އުޑުން ކޮންމެ އުޑެއްގައި ތިއްބަވާ މަލާއިކަތުންނަށް ޚާއްޞަ އަޅުކަމެއް ވަނީ ލައްވާފައެވެ. އެއް އުޑުގެ މަލާއިކަތުން އަޅުކަމުގެ ގޮތުން ޤިޔާމުގެ ޙާލަތުގައި ތާޅަފިލި ފުމެންދެން ތިބެން ޖެހެއެވެ. އަނެއް އުޑެއްގެ މަލާއިކަތުން ރުކޫޢުގެ ޙާލަތުގައި ތިބެންޖެހެއެވެ. އަނެއް އުޑުގެ މަލާއިކަތުން ސަޖިދައަށް ތިއްބަވައެވެ. އަނެއް އުޑުގެ މަލާއިކަތުން ﷲގެ ހައިބަތުގެ ބޮޑުކަމުން ދެފިޔަ ތިރިކޮށްގެން ތިއްބަވައެވެ. ޢިއްލީއްޔީންގެ އަހުލުވެރިންނާއި ޢަރުޝީގެ އަހުލުވެރިން ޢަރުޝި ވަށައިގެން ޠަވާފު ކުރުންމަތީ ތިއްބަވައެވެ. އެއުރެންގެ ވެރިރަސްކަލާނގެއަށް ޙަމްދާއިއެކު ތަސްބީޙަ ދެންނެވުންމަތީ ތިއްބަވައެވެ. އަދި އީމާންވީ މީހުންނަށް ފާފަފުއްސެވުމަށް ދުޢާ ކުރައްވަތެވެ. މަލާއިކަތުން ކުރައްވާ ދުޢާގެ ތެރެއިން (އަޅަމެންގެ ވެރިރަސްކަލާކޮ! އިބަރަސްކަލާނގެ ރަޙްމަތާއި، ދެނެވޮޑިގަތުން ހުރިހާ އެއްޗެއްގެ މައްޗަށް ތަނަވަސްވެގެންވެއެވެ. ފަހެ، ތަވްބާވެ، އިބަރަސްކަލާނގެ މަގަށް ތަބާވި މީހުންނަށް ފާފަފުއްސަވާނދޭވެ! އަދި ނަރަކައިގެ ޢަޛާބުން އެއުރެން މުއްތި ކުރައްވާނދޭވެ!) މުއުމިނުންނަށް މާތްކޮށް ހިއްތެވުމުގެ ގޮތުންނާއި މުއުމިނުންގެ ޢިއްޒަތާއި ޝަރަފަށްޓަކައި އުޑުތަކުގެ މަލާއިކަތުން ކުރައްވާ ހުރިހާ އަޅުކަމެއް ﷲވަނީ އެއް އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައި ލައްވާފައެވެ. އެއީ ފަރުޟު ކުރެއްވި ފަސް ނަމާދެވެ. މުއުމިނުންނަށް ކޮންމެ އުޑެއްގައިވާ މަލާއިކަތުންގެ އަޅުކަންތައް އެއް އަޅުކަމެއްގެ ގޮތުގައި ކުރެވޭގޮތަށެވެ. އަދި އެހުރިހާ މަލާއިކަތުންގެ އަޅުކަމަށްވުރެ އިތުރަށް އިންސާނުން ކިޔެވުމަށްޓަކައި ކީރިތި ޤުރުއާންވަނީ ބާވައި ލައްވާފައެވެ. މިދެންނެވި ހުރިހާ ނިޢުމަތަކަށް އިންސާނުން ﷲ އަށް ޝުކުރު އަދާކުރަން ޖެހެއެވެ. ޝުކުރު އަދާކުރުމުގެ ގޮތުން ނަމާދު އޭގެ ރުކުންތަކާއި ޝަރުޠުތައް ފުރިހަމަކޮށް އަދާކުރަން ޖެހެއެވެ. ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِالْغَيْبِ وَيُقِيمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ "އެއުރެންނީ، ޢައިބަށް އީމާންވާ، އަދި ނަމާދު ޤާއިމް ކުރާ، އަދި ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެއުރެންނަށް ދެއްވި ތަކެތިން ހޭދަކުރާ މީހުންނެވެ." އަދިވެސް ވަޙީކުރައްވަނީ: و أقم الصلاة "އަދި ނަމާދު قائم ކުރައްވާށެވެ!" އެހެންއާޔަތެއްގއި ވަޙީކުރައްވަނީ: وَالْمُقِيمِينَ الصَّلَاةَ "އަދި خاص ކޮށް ނަމާދު قائم ކުރާ މީހުންނެވެ."
ރުކޫޢު ކުރާއިރު ﷲގެ މަތިވެރިކަމާއި މާތްކަން އިންސާނާގެ ހިތަށް ގެންނަން ޖެހެއެވެ. ދަންނާށެވެ! ތިބާތިވަނީ ﷲގެ ޙާޟުރަތުގައި އެ އިލާހަށް ކިޔަމަންތެރިކަން އަދާކޮށްގެންވާ ޙާލުގައެވެ. صحيح البخاري ގައި އައިސްފައިވެއެވެ. نبي صلى الله عليه وسلم ގެ ރުކޫޢު ކުރެއްވުންވަނީ މަޑުމައިތިކަމާއި މަޑުމޮޅިކަމާއި އެކުގައެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ބުރަކަށިފުޅު ރުކޫޢުގައި ސީދާ ކުރައްވައެވެ. البخاري ގެ އެހެން ޙަދީޘެއްގައިވެއެވެ. ނަބީ صلى الله عليه وسلم މިސްކިތަށް ވެދެ ވަޑައިގަތެވެ. އޭގެފަހުން މީހަކު މިސްކިތަށް ވަދެ ނަމާދު ކުރިއެވެ. އޭނާ ނަމާދަށްފަހު ވަޑައިގެން ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم އަށް ސަލާމްކުރެއްވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ސަލާމަށް ޖަވާބު ދެއްވުމަށްފަހު ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. ތިބާއަށް އަދި ނަމާދު ނުކުރެވެއެވެ. އެނބުރިގޮސް ނަމާދު ކުރާށެވެ. އެމީހާއަށް ފުރިހަމައަށް ނަމާދު ކުރަން ނޭގުމުގެ ސަބަބުން ތިންފަހަރު އެމީހާއަށް ނަމާދު ކުރުމަށް އަމުރު ކުރެއްވިއެވެ. އެންމެ ފަހުން އެމީހާ އައިސް ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ގެ އަރިހުގައި ދަންނަވަނީ ކަލޭގެފާނު ޙައްޤާއިގެން ފޮނުއްވިފަރާތް ގަންދީ ބުނަމެވެ. މިއަށްވުރެ ރަނގަޅަށް ތިމަންނާއަށް ނަމާދުކުރަން ނޭގެއެވެ. އުނގަންނައި ދެއްވާށެވެ. ޙަދީޘު ކުރެއްވިއެވެ. ނަމާދަށް ފަށައިގަންނަމުން ތަކުބީރު ކިޔާށެވެ. ދެން ޤުރުއާނުން އެނގޭ މިންވަރެއް ކިޔަވާށެވެ. ދެން ރުކޫޢު އަށްގޮސް ރުކޫޢުގައި ހަމަޖެހެންދެން މަޑުވެ އޮންނާށެވެ. ދެން ތެދުވެ އިޢްތިދާލަށް ސީދާކޮށް ހުންނާށެވެ. ދެން ސަޖިދައަށް ގޮސް ސަޖިދައިގައި މަޑުވެ ހަމަޖެހެންދެން އޮންނާށެވެ. ދެން ތެދުވެ އިށީނދެގެން އިންތާގައި ހަމަޖެހި ނިމެންދެން އިންނާށެވެ. ދެން މިގޮތަށް ތިބާގެ މުޅި ނަމާދުގައި ކަންތައް ކުރާށެވެ.
ދަންނާށެވެ. އަޅާ އޭނާ ހައްދަވައި ގެންގުޅުއްވާ އިލާހުގެ ޙަޟުރަތާ އެންމެ ކުއްތަންވުންބޮޑީ، އޭނާ ސަޖިދަ ގައި އޮންނަ ހިނދެވެ. ފަހެ، ސަޖިދަގައި ދުޢާކުރުން ގިނަކުރާހުށިކަމެވެ.
ދަންނާށެވެ. އަޅާ ސަޖިދަ ގައިވާ ޙާލަތަކީ ޝައިޠާނާ ހިތާމަކޮށް ދެރަވާ ޙާލަތެވެ. އެމަޤާމުގައި ތިބާގެ އަޅުވެތިކަން ސާބިތުކުރާށެވެ. ޝައިޠާނާ އެވަގުތު ދެރަވެ ރޮވިފައި ބުނާނެތެވެ. އާދަމުގެ ދަރިޔާއަށް ސަޖިދަކުރުމަށް އަމުރު ކުރެވުމުން، އޭނާ އެކުރީ ސަޖިދައެވެ. އޭގެ ސަބަބުން އޭނާއަށް ސުވަރުގެ ޙައްޤުވީއެވެ. އަހަރެންނަށްވެސް ސަޖިދަކުރުމަށް އަމުރު ކުރެވުނެވެ. އަހުރެން އެކަމާ އިންކާރު ކުރީމެވެ. އަހަންނަށް ޙައްޤުވީ ނަރަކައެވެ. ސަޖިދައިގެ މަޤާމަކީ ކޮބައިކަމާދޭތެރޭ ވިސްނާށެވެ! ތިބާ ސުވަރުގޭގެ އަހުލުވެރިންގެ އަޅުކަމުގެ ތެރެއިން އަޅުކަމެއް ކުރާއިރު ﷲ އަށް ތިބާ ދެއްވާ ޤަދަރަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ރުކޫޢު އަދި ސަޖިދަގައި ކިޔާ ތަސްބީޙައާއި ދުޢާ
ސަޖިދާގައި އަދި ރުކޫޢުގައި سُبْحَانَكَ اللَّهُمَّ رَبَّنَا وَبِحَمْدِكَ اللَّهُمَّ اغْفِرْ لِي (މާނައީ: ތިޔައިލާހުގެ ހުސްޠާހިރުވަންތަކަމާއެވެ. އޭ ހައްދަވައި ގެންގުޅުއްވާ ﷲ އެވެ. ތިޔައިލާހުގެ ޙަޟުރަތަށް ޙަމްދުހުއްޓެވެ. އަޅުގެ ވެރިރަސްކަލާކޮ. އަޅުގެ ފާފަ ފުއްސަވާނދޭވެ.) މިދުޢާ ނަބިއްޔާ صلى الله عليه وسلم ވަރަށްގިނައިން ވިދާޅުވާކަމުގައި عائشة رضي الله عنها ވިދާޅުވެފައިވެއެވެ.
ނަމާދުގައި މަޑުމައިތިރި ނުވާމީހުނަށް ދެވޭ ނަޞޭހަތް
ނަމާދު ކުރާއިރު އަވަސް އަވަހަށް މަޑުމައިތިރިކަމެއް ނެތި ނަމާދު ކުރާމީހުން ވަރަށް ގިނައެވެ. ޚާއްޞާ ކޮށް އެމީހުންގެ ރުކޫޢު ކުރުމުގައްޔާއި ސަޖިދަ ކުރުމުގައެވެ. އަދި އެކަމަށް ނަޞޭޙަތް ދިނަސް ޤަބޫލު ނުކުރާމީހުން ގިނައެވެ. އިމާމު ޢަހްމަދު ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. ޙަދީޘުގައި އައިސްފައިވެއެވެ. ނަމާދު ކުރިޔަސް އެމީހުންނަކީ ނަމާދު ނުކުރާ މީހުންނެކޭ އެއްފަދަ މީހުން އުޅޭނެ ޒަމާނެއް އަންނާނެއެވެ. ތިމަންކަލޭގަފާނުގެ ދުވަސްވަރުގައި މިވާމީހުންނަކީ އެމީހުންނަށް ވެގެން ހިނގައިދާނެކަމާމެދު ބިރު ހީވެއެވެ. ހަމަ ކަށަވަރުން ތިމަން ކަލޭގެފާނު ސަތޭކަ މިސްކިތުގައި ނަމާދު ކުރެއްވީމެވެ. ރަސޫލާ صلى الله عليه وسلم ނަމާދުކުރައްވައި ދަސްކޮށްވި ގޮތާއި އެކަލޭގެފާނުގެ އަޞްޙާބުން ނަމާދު ކުރެއްވި ގޮތާއި އެއްގޮތަށް ނަމާދު ކުރި އެކަކުވެސް ދެކެވަޑައެއް ނުގަންނަވަމެވެ.
ތިބާ ﷲ އަށް ބިރުވެތިވާށެވެ. އަދި ނަމާދު ކުރެވެނީ ރަނގަޅަށްތޯ ބަލާށެވެ. އަދި ތިބާ ނަމާދު ކުރަނީ ކޮންބަޔަކާ އެކުތޯވެސް ބަލާށެވެ. މިއީ އިމާމު ޢަޙްމަދުގެ ދުވަސްވަރު ކަންތައް ހުރިގޮތް ކަމަށްވާނަމަ އަހަރުމެންގެ މިދުވަސްވަރުގެ ޙާލަތަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟
ރަސޫލުﷲ صلى الله عليه وسلم ޙަދީޘު ކުރައްވާފައިވެއެވެ. ރުކޫޢު އާއި ސަޖިދާގައި އުނަގަނޑާއި ބުރަކަށި ސީދާ ނުކުރާ މީހަކަށް ﷲ ބައްލަވައި ވޮޑިގެން ނުވެއެވެ. އަދިވެސް ޙާދީޘު ކުރައްވާފައިވެއެވެ. އޭމުސްލިމުންނޭވެ. ނަމާދު ކުރާއިރު ސަޖިދަ އާއި ރުކޫޢު ގައި ބުރަކައްޓާއި އުނަގަނޑު ސީދާ ނުކުރާ މީހާއަށް ނަމާދެއް ނުވެއެވެ. نبي صلى الله عليه وسلم ގެ ޙަދީޘެއްގެ މާނާގައި ވެއެވެ. މީހަކު ފަސްދޮޅަސް އަހަރުވަންދެން ނަމާދު ކޮށްފާނެއެވެ. ނަމަވެސް އެމީހާ ނަމާދުގައި ރުކޫޢުއާއި ސަޖިދަ ފުރިހަމަ ނުކުރުމުގެ ސަބަބުން އެމީހާގެ ނަމާދު ޤަބޫލު ނުކުރެވި ހިނގައިދެއެވެ.
އަބަދުވެސް ހަނދާންކުރާށެވެ.
ތިބާގެ ނަމާދަކީ ހަމަ އެކަނި ތިބާގެ ދުލުން ކިޔާލެވޭ ތަސްބީޙަތަކާއި ޛިކުރުތަކެއް ނޫނެވެ. އެކިޔެވޭ ކިޔެވުމެއްގެ މާނަ ނުވިސްނާނަމަ ނޫނީ ނުވިސްނޭނަމަ ނަމާދުން ލިބެން ޖެހޭ އަޖުރެއް ޘަވާބެއް ނުލިބޭނެއެވެ. ނަމާދުގައި ކުރެވޭ ޛިކުރުގެ އަޖުރު ލިބެނީ އެނަމާދުގައި އަޅާ ޚުޝޫޢަތްތެރިވީ މިންވަރަކުންނެވެ. ﷲ ވަޙީކުރައްވަނީ: فَوَرَبِّكَ لَنَسْأَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ .عَمَّا كَانُوا يَعْمَلُونَ "ފަހެ، ކަލޭގެފާނުގެ ވެރިރަސްކަލާނގެ ގަންދެއްވައި ވަޙީ ކުރައްވަމެވެ. ތިމަންރަސްކަލާނގެ އެއުރެން ކޮށްއުޅުނު ޢަމަލު ތަކާ މެދު އެއުރެން އެންމެންނާ ސުއާލު ކުރައްވާ ހުށީމެވެ! މިއާޔަތުންވެސް އެނގެނީ ސުއާލު ކުރެވެނީ އެމީހެއްގެ ޢަމަލަށް ކަމެވެ. ބުނެވޭ ބަސްތަކަށް ނޫންކަމެވެ.
