ޙަދީޘު ނަންބަރު (1) :[1]
وَهُوَ اْلأَثَرُ الْمَشْهُورُ[2] عَنْ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ حَدَّثَ عَنِّي بِحَدِيثٍ يُرَى أَنَّهُ كَذِبٌ فَهُوَ أَحَدُ الْكَاذِبِينَ[3] حَدَّثَنَا عَنْ سَمُرَةَ بْنِ جُنْدَبٍ[4] وحَدَّثَنَا عَنِ الْمُغِيرَةِ بْنِ شُعْبَةَ[5] قَالاَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ذَلِكَ[6]
ތަރުޖަމާ (1):
މިއީ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ގެ އަރިހުން އައިސްފައިވާ މަޝްހޫރު ބަސްފުޅެކެވެ. އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘުކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. ތިމަން ކަލޭގެފާނަށް ނިސްބަތްކޮށް ދޮގުބަހެއް ބުނެފިމީހާއީ ދޮގުވެރިއެވެ. މިޙަދީޘު رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ ގެ އަރިހުން ރިވާކުރަށްވާފައިވަނީ މާތް ﷲ އެދެބޭކަލުންނަށް ރުއްސުންލެއްވި ސުމްރާ އިބްނު ޖުންދުބާއި މުޣީރާ އިބްނު ޝުޢްބާއާއި މިދެބޭކަލުންނެވެ.
[1] އިމާމު މުސްލިމު އެކަލޭގެފާނުންގެ މިފޮތް އަޞްލުގައި ފަށްޓަވާފައިވަނީ كِتَابُ الإِيْمَان އިންނެވެ. އެތާގައި ގެންނަވާފައި އޮތް ފުރަތަމަ ޙަދީޘަކީ އަޅުގަނޑު ނަންބަރު ދީފައިވާ ގޮތުން 9 ވަނަ ޙަދީޘެވެ. މުސްލިމުގެ ޝަރަޙަ ލިއުއްވި ބޭކަލުންނާއި ތަޙްޤީޤު ކުރެއްވި ބޭކަލުން މަތީގައި މިވާ ޙަދީޘުން ފެށިގެން ނަންބަރު ދެއްވައިގެން ފަށްޓަވާފައި ވާތީ އަޅުގަނޑުވެސް ނަންބަރު ޖަހަންފެށީ އެޙަދީޘުން ފެށިގެންނެވެ. މިގޮތުން 1 ވަނަ ޙަދީޘާއި 8 ވަނަ ޙަދީޘާއި ދެމެދު ގެނެވިފައިހުރި ޙަދީޘުތަކަކީ ފޮތުގެ މުޤައްދަމާގައި އެކަލޭގެފާނު ރިވާކުރެއްވި ޙަދީޘުތަކެވެ. އަދި ނަންބަރު ދިނުމުގައި އެކި ބޭކަލުންގެ ނަންބަރުތަކުގައި ވެސް ކޮންމެވެސް ވަރެއްގެ ތަފާތުތަކެއް އައިސްފައި ހުރީތީ އަޅުގަނޑު އިޚްތިޔާރުކުރީ އިސްލާމީ ސޮފްޓުވެއާ ކުންފުންޏެއް ކަމުގައިވާ "ޙަރްފު" ކުންފުނީން ގެންގުޅެފައިހުރި އުޞޫލުތަކެވެ. މިވާހަކަ ބަޔާންކުރަން ޖެހުނީ ކިއުންތެރިންނަށް ނަންބަރު ބެއްލެވުމުގައި ދަތިތަކަކާ ދިމާވެދާނެތީއެވެ. އެހެންކަމުން އެހެން ފޮތެއްގައި ދީފައި ހުރި ނަންބަރުތަކާއި މިފޮތުގައި ދެވިފައިހުރި ނަންބަރުތައް ތަފާތުވުމީ އެކަށީގެންވާ ކަމެކެވެ.
[2] އަޘަރުގެ ލަފްޒީ މާނައަކީ، އަސަރެވެ. ނަމަވެސް މުޙައްދިޘުންގެ އިޞްޠިލާޙުގައި ޢަޘަރު ކިޔަނީ ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހުން ކަމުގައި ވިއަސް އަދި އަޞްޙާބު ބޭކަލެއްގެ ކިބައިން ކަމުގައިވިއަސް ޞައްޙަ މަގުން ރިވާވެފައިވާ އެއްޗަކަށެވެ. މިއީ ޢާއްމު މުޙައްދިޘުން މިކަމާމެދު ދެކެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތެވެ. މިއާ ޚިލާފަށް ޚުރާސާނުގެ ފިޤުހުވެރިން ދެވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި އަޘަރު ކިޔަނީ ޞަޙާބީއާ ހަމައަށް މައުޤޫފު ވެފައި ހުންނަ ޙަދީޘަށެވެ. (ނަވަވީ)
[3] ޞަޙާބީއަކީ އީމާންކަން މަތީހުރެ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ އާ ބައްދަލުވެފައި ހުރި ކޮންމެ މުސްލިމެކެވެ. އެކަލޭގެފާނުންގެ އަރިހުން ރިވާކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ނުލިބުނަސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ. މީގެ އިތުރުން ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަރިހުން މުނާފިޤުންކަން އެނގިފައިތިބި މީހުން ނުވަތަ އެކަމަށް ޝައްކުވެފައި ތިބި މީހުން ޞަހާބީންގެ ތެރޭގައި ހިމެނިގެން ނުވެއެވެ. ބައެއް ދަންނަބޭކަލުންގެ އަރިހުގައި ހަމައެކަނި ކީރިތި ރަސޫލާގެ ޒަމާނުގައި ފުރިހަމަ އިސްލާމްކަންމަތީ ހުރުމުން ޞަޙާބީއަކަށް ވުމަށް ފުދެއެވެ. އެކަލޭގެފާނާ ބައްދަލު ނުވިއަސް މައްސަލައެއް ނެތެވެ. ނަމަވެސް ޞައްޙަ ބަސްފުޅަކީ ފުރަތަމަ ބަސްފުޅެވެ. ދަންނަބޭކަލުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ޙަދީޘު ރިވާކުރެއްވުމުގައި ހުރިހާ ޞަޙާބީން ހަމަހަމަ ވެގެން ވެއެވެ. އެއީ އެބޭކަލުންގެ އުޞޫލެއްކަމުގައިވާ (لصَّحَابَةُ كُلُّهُمْ عَدُولٌ) (ހުރިހާ ޞަހާބީންނަކީ ތެދުވެރި، ޢަދުލުވެރި ބޭކަލުން ތަކެކެވެ.) މިއުޞޫލުގެ ދަށުންނެވެ.
[4] މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި ސަމްރާ އިބްނު ޖުންދުބަކީ ކީރިތި ރަސޫލާގެ އަޞްޙާބު ބޭކަލެކެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް ސުމްރާއޭ ވެސް ކިޔެއެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ ހިލާލުލްފަޒާރީގެ ދަރިކަލުން ޖުންދުބްގެ ދަރިކަލުން ސުމްރާއެވެ. ކުއްނިއްޔަތަކީ އަބޫސަޢީދެވެ. އަދި އަބޫ ޢަބްދުއްރަޙްމާނޭވެސް ކިޔެއެވެ. އަވަހަރަވީ ޚަލީފާ މުޢާވިޔާގެ ޚިލާފަތުގެ ފަހުކޮޅުގައި ބަޞަރާގައެވެ. އެއީ ހިޖުރައިން 57 ގައެވެ.
[5] މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި މުޣީރާ އިބްނު ޝުޢްބާއަކީ ލޮބުވެތި ރަސޫލާގެ އަޞްޙާބު ބޭކަލުންގެ ތެރެއިން އަރާހުންނެވި، ޢަރަބިންގެ ތެރޭގައިވެސް މަޝްހޫރު ބޭކަލެކެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ އަބޫޢާމިރުގެ ދަރިކަލުން ޝުޢްބާގެ ދަރިކަލުން މުޣީރާއެވެ. ކުއްނިއްޔަތަކީ އަބޫޢީސާއެވެ. އަވަހާރަވަނީ ހިޖުރީ ސަނަތުން 50 ގައެވެ. އަދި 51 އެކޭވެސް ބުނެވެއެވެ. ދިރިއުޅުއްވީ ކޫފާގައެވެ. އަވަހާވީވެސް ކޫފާއަށެވެ. އިސްލާމް ވެވަޑައިގަތީ އަޙްޒާބު ހަނގުރާމަ ހިނގި އަހަރުގައެވެ. އެކަލޭގެފާނުގެ ސީރަތާބެހޭގޮތުން އަންނަނީ އެކަލޭގެފާނުގެ އަތްޕުޅުމައްޗަށް ތިންސަތޭކަ އަންހެނުން އިސްލާމްވެ ވަޑައިގަތް ކަމަށެވެ. ބައެއް ރިވާޔަތްތަކުގައި އެއްހާސް އަންހެނުންނޭވެސް އައިސްފައި ވެއެވެ.
[6] މުސްލިމުގެ އިތުރުން މިޙަދީޘު ރިވާކުރަށްވާފައި ވަނީ އިމާމު އަޙްމަދާއި ދާރުޤުޠްނީއެވެ. އަދި ހަ އިމާމުންގެ ތެރެއިން އިމާމު ނަސާއީއާއި އަބޫދާއޫދު ފިޔަވައި އަނެއް ތިން އިމާމުންނެވެ.
