ޙަދީޘު ނަންބަރު (4):
عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ [1] قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ مَنْ كَذَبَ عَلَيَّ مُتَعَمِّدًا فَلْيَتَبَوَّأْ مَقْعَدَهُ مِنَ النَّارِ [2]
ތަރުޖަމާ (4):
މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި އަބޫހުރައިރާގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް މިފަދައިން ޙަދީޘުކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. "ތިމާ އަމިއްލައަށް އެއީ ދޮގެއްކަން ދެނެހުރެ ތިމަންކަލޭގެފާނަށް ނިސްބަތްކޮށް ދޮގެއްހަދައިފި މީހާ ދަންނާށެވެ! [3] ފަހެ އޭނާ ނަރަކައިން ތިމާ އިށީނދެ އިންނާނެ ތަން ތައްޔާރަށް ބަހައްޓާހުށިކަމެވެ." މިއެވެ. [4]
[1] އަބޫހުރައިރާ، މިއީ އެކަލޭގެފާނުންގެ ކުއްނިއްޔަތެވެ. ނުވަތަ ވަނަމެވެ. ނަންފުޅަކީ، ޢަބްދުއްރަޙްމާން އިބްނު ޞަޚްރެވެ. އެކަލޭގެފާނަކީ ޔަމަން ކަރައިގެ ދައުސު އެވެ ކިއުނު ޤަބީލާއަށް ނިސްބަތްވެ ވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލެކެވެ. އިސްލާމްވެ ވަޑައިގަތުމަށްފަހު ދިރިއުޅުއްވީ މަދީނާގައެވެ. رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަރިހުން އެންމެ ގިނައިން ޙަދީޘު ރިވާކުރެއްވި ބޭކަލަކަށް ވަނީ އަބޫހުރައިރާއެވެ. ބުނެވޭގޮތުގައި އެކަލޭގެފާނުންގެ ކިބައިން 5374 ޙަދީޘު ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އޭގެ ތެރެއިން އިމާމު ބުޚާރީ 446 ޙަދީޘު ރިވާކުރަށްވާފައިވާ ކަމުގައި ވެއެވެ. މިމިންވަރަށް އެހެން އެއްވެސް ޞަޙާބީއަކަށް رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަރިހުން ޙަދީޘު ބަޔާންކުރެއްވިފައެއް ނުވެއެވެ. އެހެންކަމުން އިމާމު ނަވަވީ، އަބޫހުރައިރާއާ ބެހޭގޮތުން މާތް ﷲ ރަޙްމަތްލެއްވި އަލްއިމާމު އައްޝާފިޢީގެ ކިބައިން ނަގުލު ކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. "އަބޫހުރައިރާއަށް ވުރެން ދަސްފުޅުކަން ބޮޑު ބޭކަލެއް، އެކަލޭގެފާނުންގެ ދުވަސްވަރަކު ނޫޅުއްވައެވެ." އެކަލޭގެފާނު އަވަހާރަވެވަޑައިގަތީ ހިޖުރައިން 59 ވަނަ އަހަރު މަދީނާގައެވެ. ފަސްދާނު ލެވުނީ ޖައްނަތުލްބަޤީޢުގައެވެ. އެއިރު އެކަލޭގެފާނުންގެ ޢުމުރުފުޅަކީ 78 އަހަރުފުޅެވެ. ސިއްތުނާ ޢާއިޝަތުގެފާނު އަވަހާރަވީ އަބޫހުރައިރާ އަވަހާރަވުމުގެ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއް ކުރިންނެވެ. އެކަމަނާގެ މައްޗަށް ކަށުނަމާދު ކުރެއްވީ އަބޫހުރައިރާއެވެ.
[2] މުސްލިމުގެ އިތުރުން މިޙަދީޘު ރިވާކުރަށްވާފައި ވަނީ އިމާމު އަޙްމަދެވެ. އަދި ހަ އިމާމުންގެ ތެރެއިން އިމާމު ބުޚާރީއާއި އިބްނުމާޖާއެވެ. އިމާމު އަބޫ ބަކްރުލް ބައްޒާރު އެކަލޭގެފާނުގެ މުސްނަދުގައި ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްގެ އަރިހުން ރިވާވެގެންވާ މިޙަދީޘު މިމާނައިގައި 40 ޞަޙާބީންނަށް ވުރެން ގިނަ ބޭކަލުންގެ ކިބައިން ރިވާވެގެން ވެއެވެ. އަދި މާތް ﷲ ރަޙްމަތްލެއްވި އިމާމު ޝާފިޢީގެ "އައްރިސާލާ" މިފޮތުގެ ޝަރަޙަައިގައި އިމާމު އަބޫބަކްރު އައްޞައިރަފީ ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު 60 އަށް ވުރެން ގިނަ ޞަޙާބީންގެ އަރިހުން މިޙަދީޘު ރިވާކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. ބައެއް ބޭކަލުން ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި 200 އަށް ވުރެ ގިނަ އަޞްޙާބު ބޭކަލުން މިޙަދީޘު ރިވާކުރަށްވާފައި ވެއެވެ. އިމާމު ބުޚާރީއާއި މުސްލިމު މިޙަދީޘު އަބޫހުރައިރާގެ އިތުރުން މާތް ﷲ ރުއްސުންލެއްވި ޢަލީގެފާނާއި ޒުބައިރުގެފާނާއި އަނަސްގެފާނުންގެ ކިބައިންވެސް ރިވާކުރެއްވިއެވެ. އިމާމު ނަވަވީ ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ. މިޙަދީޘުގެ މަތަނަކީ ވަރަށް މާތް، މަތިވެރި މަތަނެކެވެ. އަދި މިއީ މުތަވާތިރު ދަރަޖައަށް ގޮސްފައިވާ ޙަދީޘެކެވެ.
[3] ދީނުގެ ޖުމްހޫރު ދަންނަބޭކަލުން އެއްބަސްވެ ވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުން "ދޮގު" އަކީ، ދަނެގެން ކަމުގައި ވިއަސް ނުވަތަ ހަނދާންނެތިވެ، ނުވަތަ އޮޅުމަކުން ކަމުގައިވިއަސް ކަމެއްގެ ޙަޤީޤަތާ ޚީލާފަށް ޚަބަރެއް ދިނުމެވެ. ނަވަވީ ވިދާޅުވެފައިވަނީ އަހްލުއްސުއްނާގެ މަޛްހަބަކީ މިއީ ކަމަށެވެ. އަދި ތިމަންމެންގެ ޢިލްމުވެރިންގެ ތެރެއިން މުތަކައްލިމީންގެ ރައުޔަކީ ވެސް މިއީކަމަށެވެ. ނަމަވެސް މުޢުތަޒިލީން ދެކޭ ގޮތުގައި ދަނެގެން ބުނާ ބަހެއް ނޫނީ ދޮގަކަށް ނުވާނެއެވެ.
ކީރިތި ރަސޫލާގެ މައްޗަށް ދޮގެއް ހެދިކަމަށް ބެލެވި، އެކަމަށް ޢަޛާބު ލިބުންވަނީ އެމީހަކު އެބަހެއް ދަނެގެން ބުނިކަމުގައި ވާނަމައެވެ. އެހެންކަމުން މިޙަދީޘުފުޅުގައި رَسُولُ اللَّهِ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ވަނީ "ދަނެގެން" ކަން ހާމަ ކުރަށްވައި ހަނދާންނެތިވެ ނުވަތަ އޮޅުމަކުން ބުނެވޭ ބަސް އިސްތިސްނާ ކުރަށްވާފައެވެ. ދީނުގެ ދަންނަބޭކަލުން އިޖްމާވެ އެއްބަސްވެ ވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި އޮޅުމަކުން ނުވަތަ ހަނދާންނެތިވެ ހެދޭ ދޮގަކީ ފާފަވެރިވާނެ ކަމެއް ނޫނެވެ.
[4] މިގޮތަށް ވަޢީދުގެ ބަސްފުޅު ހުރިހާ ބޮޑެތި ފާފަތަކާ ބެހޭގޮތުން އައިސްފައި ވެއެވެ. މިއީއަކީ ކުފުރެއް ނޫނެވެ. އެހެންކަމުން ތައުޙީދުގެ ކަލިމައިގެ މަތީ މަރުވެއްޖެ އެއްވެސް އަޅަކު ދާއިމަށް ނަރަކައިގައި ނޯންނާނެއެވެ. އަދި މާތް ﷲ އެއިލާހު އިރާދަ ކުރަށްވާ ދުވަހެއްގައި އެތަނުން އޭނާ ސަލާމަތް ކުރަށްވާނެއެވެ.
