(2 މޭ 2020 ގައި ޝާއިއުކުރި ބަޔާ ގުޅޭ)
ތެދުތެދަށް ދަންނަވާނަމަ ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ ގިނަ ވާހަކަތައް އައިސްފައި ވަނީ ސުވާލު ތަކަކަށް ދެއްވާ ޖަވާބުގެ ގޮތުގައެވެ. ކޮންމެވެސް މީހަކު އިތުރު އެކަލޭގެފާނަށް ސުވާލެއް ދަންނަވަނީއެވެ. ދެން އެ ސުވާލެއްގެ ޖަވާބެއްގެ ގޮތުގައި ވަޙީ ބާވައިލައްވަނީއެވެ. މޮޔަ މީހަކު ނަމަ މަލާއިކަތަކު އޭނާގެ ގާތަށް ވަޑައިގެން ކަންފަތް ދޮށުގައި ވާހަކަ ކިޔައިދޭ ކަމަށް ގަބޫލު ކުރާނެއެވެ. މިފަދަ މީހެއް ގާތު މީހަކު ސުވާލެއް ކޮށްފިނަމަ އެ ސުވާލުގެ ޖަވާބު މަލާއިކަތަކު ވަޑައިގެން ދެއްވާނޭ ކަމަށް ގަބޫލު ކުރާނެއެވެ. މިއީ އޭނާއަކީ މޮޔައަކަށް ވާތީ ޚިޔާލު ކުރާ ގޮތެވެ. ސުވާލު ކުރާ މީހާ ގާތު އިރުކޮޅަކު މަޑުކޮށްލާށޭ ބުނެފައި ރައްޓެއްސެއްގެ ގާތަށް ގޮސް މިވެނި ސުވާލެއްގެ ޖަވާބު ކަލެއަށް އެނގޭ ހެއްޔެކޭ އެފަދަ މީހަކު ނާހާނެއެވެ. މިއީ ތިމާއަކީ ރަސޫލެއް ކަމަށް ގަބޫލު ނުކުރާ މީހަކު ނަމަ ކަންތައް ކުރާނޭ ގޮތެވެ. ޣައިރު މުސްލިމުން ގަބޫލާ ނުކުރާ ކަމަކީ އެއްވެސް މީހަކަށް އެއް ފަހަރާ ދެ ވައްތަރެއްގެ މީހަކަށް ނުވެވޭނޭ ކަމެވެ. މީހަކު މޮޔައަކަށް ވެދާނެއެވެ. ނުވަތަ ދޮގުވެރިއަކަށް ވެދާނެއެވެ. އެކަމަކު މި ދެ ވައްތަރުގެ މީހަކަށް އެއްފަހަރާ ވުމަކީ ވާނޭ ކަމެއް ނޫނެވެ. އެއް ގޮތަކީ މި ދެ ވައްތަރުންކުރެ ވައްތަރެއްގެ މީހަކަށް އެމީހަކު ނުވުމެވެ. އަނެއް ގޮތަކީ ދެ ވައްތަރުންކުރެ އެއް ވައްތަރުގެ މީހަކަށް އެމީހަކު ވުމެވެ. ދެވައްތަރުގެ މީހަކަށް އެއްފަހަރާ ނުވާނެއެވެ. ކުރުކޮށް ދަންނަވާނަމަ މިއީ ދެ ވައްތަރެއްގެ ޝަޚްސީ ދެ ސިފައެވެ. ދެ ސިފަ އެއް ފަހަރާ އެކެއްގެ ކިބައިގައި ހުރުމަކީ މުސްތަހީލު ކަމެކެވެ.
ޣައިރު މުސްލިމުން ބާވަތެއްގެ ވަށް ބުރެއްގެ ސިފައަށް އަނބުރާ ވާހަކަތަކެއް ހުރެއެވެ. މި ދަންނަވާ މިސާލުން އެ ބުރު ސިފަ ކުރެއްވޭނެއެވެ. އެއިން މީހަކާ މި ސުވާލު ކުރައްވާށެވެ. "ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ އަސްލަކީ ކޮބައި ހެއްޔެވެ؟" އެއީ މޮޔަ މީހެއްގެ ސިކުނޑިން ނުކުތް ޚިޔާލެކޭ އެމީހުން ބުނާނެއެވެ. ދެން ދެވަނަ ސުވާލު ކުރައްވާށެވެ. "އެ އުފެދުނީ ތިޔަ ބުނާ ކަހަލަ މީހެއްގެ ސިކުނޑީގައި ކަމަށް ވާނަމަ އެ ފޮތުގައި ހުރި މައުލޫމާތުތައް އޭނާއަށް ލިބުނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ މީގެ ކުރީން ބަޔަކަށް އެނގިފައި ނެތް އެތައް ކަމެއް އެ ފޮތުގައި ބަޔާން ކުރެވިފައި ވާ ކަމީ ފެންނާން އޮތް ހަގީގަތެކެވެ." ދެން ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި ހުރި ބައެއް ޢިލްމީ ހަގީގަތްތައް ކިޔައި ދިނީމާ އޭނާގެ ވާހަކަ ބަދަލު ވެދާނެއެވެ. އޭނާ ބުނާނެއެވެ. "އެކަލޭގެފާނަކީ (މާނައަކީ މުޙައްމަދުގެފާނަކީ) މޮޔައެއް ނޫން ކަމުގައި ވެދާނެއެވެ. އެ މަޢުލޫމާތު އެކަލޭގެފާނަށް އެރުވީ ބޭރު ސަހަރަކުން އައި ބިދޭސީއަކަށް ވެދާނެއެވެ. މި މަޢުލޫމާތު ލިބިވަޑައިގަތީމާ ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ރަސޫލަކީމޭ ވިދާޅުވެ އިތުރުފުޅު ހައްދަވާން ފެށްޓެވީއެވެ." ދެން އަނެއްކާވެސް އެނބުރި ދަނީ ފުރަތަމަ ދެއްކި ވާހަކަޔާ ދިމާއަށެވެ.
އިހު ދެންނެވުނު ފަދައިން ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި ހުރި ބައެއް ވާހަކަތަަކަކީ ސީދާ ﷲ ނޫން ފަރާތަކަށް ނިސްބަތް ކުރެވޭނޭ ވާހަކަތަކެއް ނޫނެވެ. މިސާލަކަށް (އެކަލޭގެފާނު ހުންނެވި ތަނާ) އެތައް ސަތޭކަ މޭލު ދުރުގައި ހުރި ޛުލްޤަރްނައިންގެ ފާރުގެ ވާހަކަ މުޙައްމަދުގެފާނަށް ދެންނެވީ ކާކުތޯއެވެ؟ އަންހެންމީހާގެ ބަނޑުގައި އަށަގަަންނަ ދަރިފަނީގެ ވާހަކަ ދެންނެވީ ކާކުތޯއެވެ؟ މިފަދަ މައުލޫމާތު އެއް ކުރުމަށް ފަހު އެ މައުލޫމާތު އިލާހީ ވަސީލަތަކަށް ނިސްބަތް ކުރާން ބޭނުން ނުވާ މީހުން ބުނަނީ ކޮންމެވެސް މީހަކު ނުވަތަ ބަޔަކު މުޙައްމަދުގެފާނަށް އެ މައުލޫމާތު އެރުވީމާ މީހުން މޮޔަހައްދާން ވެގެން އެކަލޭގެފާނު އެ މައުލޫމާތުގެ ބޭނުންފުޅު ކުރައްވަނީ ކަމުގައެވެ. އެކަމަކު މި ވާހަކައަކީ ފޫނުބެދޭ ވާހަކައެއްކަން ސާބިތުކޮށްދިނުމަކީ ވަރަށް އާދައިގެ ސުވާލަކުން ކޮށްލެވިދާނޭ ކަމެކެވެ. "މުޙައްމަދުގެފާނަކީ ދޮގުވެރިއެއް ކަމުގައި ވަނީނަމަ އެކަލޭގެފާނު އެ ދައްކަވާ ވާހަކަފުޅު ދައްކަވާން ކެރިވަޑައިގަންނަވަނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ އަމިއްލަ ނަފުސުފުޅަށް އެހައި ބޮޑު އިތުބާރެއް ކުރައްވަނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ އެހެން އެއްވެސް މީހަކު ނުދައްކާ ކަހަލަ ވާހަކައެއް ސީދާ އެމީހުންގެ ކުރިމަތީގައި ހުންނަވައިގެން ދައްކަވަނީ ކީއްވެގެން ހެއްޔެވެ؟" އެފަދަ ކެރިވަޑައިގަތުމެއް ލިބިވަޑައިގަންނަވާނީ އެ ދައްކަވާ ވާހަކަފުޅަކީ ސީދާ ވަޙީކަމުގެ ޔަގީންކަން ހިތްޕުޅުގައި އޮތީމައެވެ. އެހެން ނޫންނަމަ އެފަދަ ވާހަކަފުޅެއް ދައްކަވާކަށް ކެރިވަޑައެއް ނުގަންނަވާނެއެވެ. އެކަލޭގެފާނު ނޫން އެހެން މީހަކަށްވެސް އެފަދަ ކަމެއް ކުރާކަށް ނުކެރޭނެއެވެ.
މިސާލެއް ދަންނަވަންތޯއެވެ؟ އަބޫ ލަހަބަކީ އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ ބޮޑުބޭބެއެކެވެ. މީނާއަކީ އިސްލާމުންނާއި އިސްލާމް ދީނަށް ރުޅި އަރާ މީހެކެވެ. އިތުރު އެކަލޭގެފާނުގެ ފަހަތްޕުޅުން ހިނގައި ދުއްތުރާކޮށް ހެދުމަކީ އޭނާގެ އާދައެކެވެ. ވާހަކަފުޅެއް ދައްކަވައިފިއްޔާ އެއީ އިތުރުފުޅެކޭ ކިޔައި ހަޅޭއް ލަވައި ދުއްތުރާ ކުރަމުން ރަށު ތެރޭގައި ހިނގާ މީހެކެވެ. މީހަކާ ވާހަކަފުޅު ދައްކަވާން ހުންނަވަނިކޮށް ފެނިއްޖެއްޔާ އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ދުރަށް ވަޑައިގަންނަވާންދެން ބަލަހައްޓައިގެން ހުންނާނެއެވެ. ވަޑައިގަތުމާއެކު އެ މީހާ ގާތަށް ގޮސް އަހާނެއެވެ. "އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވީ ކީކޭ ހެއްޔެވެ؟ މިވެނި އެއްޗެއްގައި ހުންނަނީ ކަޅުކުލައޭ ވިދާޅުވި ހެއްޔެވެ؟ އެއީ އިތުރުފުޅެކެވެ. އެ އެއްޗެއްގައި ހުންނަނީ ހުދު ކުލައެވެ. މިއީ ހެނދުނޭ ވިދާޅުވި ހެއްޔެވެ؟ އެއީ އިތުރުފުޅެކެވެ. މިއީ ރޭގަނޑެވެ." މާނައަކީ އިތުރު އެކަލޭގެފާނު ވިދާޅުވާ އެއްޗެއްގެ ނުވަތަ މުސްލިމަކު ބުނާ އެއްޗެއްގެ ދިމާ އިދިކޮޅު ވާހަކައެއް ނެރެގެން ފަތުރަމުން ހިނގުމަކީ އޭނާގެ އާދައެކެވެ. ދެން ނިކަން ވިސްނައިވަޑައިގެން ބައްލަވާށެވެ. އަބޫ ލަހަބު މަރުވުމުގެ ދިހަ އަހަރު ކުރީން ﷲ ތަޢާލާ ވަރަށް ކުރު ސޫރަތެއް ބާވައިލެއްވިއެވެ. (އެއީ ސޫރަތުލްމަސަދެވެ.) އެ ސޫރަތުގައި ވަނީ އަބޫ ލަހަބް ދާނީ ނަރައަކަށް ކަމުގައި ވަރަށް ފައުޅުކަން ބޮޑު ގޮތެއްގައި ބަޔާން ކުރައްވައިފައެވެ. އެހެން އިބާރާތަކުން ދަންނަވާނަމަ އޭނާ ދުވަހަކުވެސް އިސްލާމް ނުވާނޭކަން އެ އޮތީ އަންގަވައިފައެވެ.
تَبَّتْ يَدَا أَبِي لَهَبٍ وَتَبَّ (١) مَا أَغْنَىٰ عَنْهُ مَالُهُ وَمَا كَسَبَ (٢) سَيَصْلَىٰ نَارًا ذَاتَ لَهَبٍ (٣)
"އަބޫލަހަބުގެ ދެއަތް ގެއްލި ހަލާކުވެދާށިއެވެ! (އެބަހީ: އަބޫލަހަބަށް ހަލާކު ހުށްޓެވެ.) އަދި އޭނާ ގެއްލި ހަލާކުވެއްޖެއެވެ. އޭނާގެ މުދަލާއި، އޭނާ ހޯދާފައިވާ ތަކެތި އޭނާޔަކަށް (އެއްވެސް ކަމެއް) ފުއްދައެއް ނުދިނެވެ. ހުޅުގަނޑުގެ ވެރި ނަރަކަޔަށް، ނިކަންހުރެ އޭނާ ވަންނާނެތެވެ."
އެ ސޫރަތް ބާވައިލެއްވި ފަހުން ދިހަ އަހަރު ވާންދެން އޭނާ ދުނިޔޭގައި ހުއްޓެވެ. (ޤުރްއާނުގެ އާޔަތެއް ބާވައިލެއްވުމާއެކު ރަސޫލުﷲ ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް އެ އާޔަތް މުސްލިމުންނަށް ވިދާޅުވެ ދެއްވައެވެ. މުސްލިމުން އެ އާޔަތްތައް ތަކުރާރުކޮށް ކިޔަވަމުން ގެންދެއެވެ. ނަމާދުގައްޔާއި އެހެން ތަންތާގައެވެ. ސޫރަތަކީ އަބޫލަހަބާއި އޭނާގެ އަނބިމީހާގެ ވާހަކަ އޮތް ސޫރަތަކަށް ވާތީ މުޝްރިކުންވެސް އަބޫލަހަބާ ދިމާއަށް އެ ސޫރަތުގެ ވާހަކަ ދައްކާނެއެވެ. ބައެއް މީހުން އޭނާ ރުޅި އަރުވާންވެސް އެ ވާހަކަ ދައްކާނެއެވެ.) އޭނާ ކޮށްލާން ޖެހޭ ކަމަކީ ކޮބައިތޯއެވެ؟ ހަމައެކަނި މިހެން ބުނެލާންވީއެވެ. "އަހަރެން ދުވަހަކުވެސް އިސްލާމް ނުވާނެއޭ ދާނީ ނަރަކައަށޭ މުޙައްމަދުގެފާނަށް ވަޙީ ބާވައިލެއްވި ވާހަކަ އަހަރެން އަޑު އެހީމެވެ. އަހަރެން އިސްލާމް ވެއްޖައީމެވެ. ދެން ކަލޭމެން ހަދާނީ ކިހިނެއް ހެއްޔެވެ؟ ކަލޭމެންގެ މައްޗަށް ބާވައިލެއްވި ކަމަށް ތިޔަ ބުނާ އިލާހީ ބަސްފުޅާ މެދު ބުނަނީ ކީކޭ ހެއްޔެވެ؟" އެކަމަކު އޭނާ މިހެންނެއް ނުބުނެއެވެ. (އެ ދުވަސްވަރު އިސްލާންވެއްޖެ ކަމަށް ހެދިގެން އުޅުނު މުނާފިގުންވެސް އުޅުނެވެ.) ކުރީންވެސް ދެންނެވި ފަދައިން އޭނާއަކީ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް ދައްކަވާ ކޮންމެ ވާހަކަފުޅަކާ ދެކޮޅު ހަދަމުން ދުވާ މީހެކެވެ. އެހެންވީމާ އޭނާ ކަންތައް ކުރާނޭ ކަމަށް ކޮންމެ މީހަކުވެސް ގަބޫލު ކުރާނޭ ގޮތަކީ މިޔެއް ނޫންތޯއެވެ؟ މި ވާހަކަ އެހެން ގޮތަކަށް ދަންނަވައިލާނަމެވެ. މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް އޭނާޔާ ދިމާއަށް ހަދީސު ކުރައްވަނީއެވެ. "ކަލޭ އަހަރެން ދެކެ ވަރަށް ބޮޑަށް ރުޅި އާދެއެއް ނޫން ހެއްޔެވެ؟ އަހަރެންގެ ދުވަސް ދުއްވައިލާން ބޭނުން ވެއެއް ނޫން ހެއްޔެވެ؟ ޝަހާދަތް ކިޔާށެވެ. އެޔާއެކު އަަހަރެންގެ ދުވަސް ދިޔައީއެވެ. އަހަރެން ބޮޑު ދޮގުވެރިއަކަށް ވީއެވެ. ޤުރްއާން ބާޠިލު އެއްޗަކަށް ވީއެވެ. އަވަހަށް ޝަހާދަތް ކިޔާށެވެ." އެކަމަކު އަބޫ ލަހަބް ޝަހާދަތުގެ ދެކަލިމައެއް ނުކިޔައެވެ. އެ ޖައްބާރު ޚަސީލަތުގައި ދިގު ދިހަ އަހަރު ވާންދެން ދުނިޔޭގައި ހުއްޓެވެ. އެއީ ކުޑަ ދުވަސްކޮޅެއް ނޫނެވެ. އެ ދިގުުއްދަތުގެ ތެރޭގައި އިސްލާމްވުން ކީއްކުރަންތޯއެވެ؟ އޭނާ މުސްލިމެއްގެ މައްޗަށް ހަމްދަރްދީގެ ލޮލަކުންވެސް ބަލައެއް ނުލައެވެ.
މީހަކާ ދިމާއަށް މިފަދަ ވާހަކަފުޅެއް ވިދާޅުވުމުގެ ޔަގީންކަމާއި އިތުބާރު މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްއަށް ލިބިވަޑައިގަތީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ އަބޫ ލަހަބް އިސްލާން ނުވާނޭކަން އެހައި ކަށަވަރުކޮށް އެކަލޭގެފާނަށް އެނގިވަޑައިގަތީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ އެކަލޭގެފާނަކީ ހަމަ ހަގީގަތުގައިވެސް ރަސޫލުބޭކަލެއްކަމުގައި ނުވަނީނަމަ، ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި އަންގަވައިފައިވާ އެވާ ގޮތަށް އަބޫ ލަހަބްގެ ކަންތައް ހިނގާނޭ ކަމުގެ ޔަގީންކަން އެކަލޭގެފާނަށް ލިބިވަޑައިގަތީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ އެކަލޭގެފާނަކީ ދޮގުވެރިއެއް ކަމަށް ސާބިތުކޮށް ދިނުުމުގެ ފުރުސަތު ދިގު ދިހަ އަހަރު ދުވަހަށް މީހަކަށް ދެއްވާން މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްއަށް ކެރިވަޑައިގަތީ ކިހިނެއްތޯއެވެ؟ މި ސުވާލުތަކަށް އޮތީ އެންމެ ޖަވާބެކެވެ. ޖަވާބަކީ މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް އަކީ ﷲ ގެ ރަސޫލެކެވެ. އެކަލޭގެފާނު އެވާހަކަފުޅު އެހައި ބޮޑު ޔަގީން ކަމަކާއެކު އެ ދެއްކެވީ އެއީ ﷲ ގެ ވަޙީބަސްފުޅުކަން ޔަގީންވެ ވަޑައިގަންނަވާތީއެވެ. މި ނޫން އެހެން އެއްވެސް ޖަވާބެއް ނެތެވެ.
މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމް އެކަލޭގެފާނުގެ ނަބީކަމާއި ވަޙީގެ ތެދުކަން ގަބޫލުފުޅު ކުރައްވާ މިންވަރު ސާބިތުވާ އެހެން ހާދިސާއެއްގެ ވާހަކަވެސް ދަންނަވައިލާނަމެވެ. އިތުރުއެކަލޭގެފާނާއި އަބޫބަކުރުގެފާނާއި ދެބޭކަލުން މައްކާއިން މަދީނާއަށް ހިޖުރަ ކުރެއްވުމަށްޓަކައި ކުރެއްވި ދަތުރުފުޅުގެ މަތީން ހަނދުމަފުޅު ކުރައްވާށެވެ. ދެބޭކަލުން ތިއްބެވީ ހޮހަޅައެއްގައި ފިއްލަވައެވެ. ހޮހަޅައިގެ އަނގަމަތީގައި އިތުރު ރަސޫލާ އަވަހާރަކޮށްލުމަށްޓަކައި ހޯދަމުން އައި މުޝްރިކުންގެ މީހުން ތިއްބެވެ. މުޝްރިކުން ހޮހަޅައިގެ އަނގަމަތީގައި ތިއްބާ ފެނިވަޑައިގަތީމާ އަބޫބަކުރުގެފާނު ހުންނެވީ ބިރުފުޅުންނެވެ. މުޙައްމަދު ޞައްލަﷲ ޢަލައިހި ވަސައްލަމްއަކީ ދޮގުވެރިއެއްނަމަ ނުވަތަ ތިމަންކަލޭގެފާނަކީ ރަސޫލަކީމޭ ވިދާޅުވެ މީހުންނަށް އޮޅުވައިލައްވަމުން ހިންގަވާ ބޭކަލަކު ކަމުގައި ވީނަމަ އެ ވަގުތު ހަދީސުކުރައްވާނީ މިހެންނެވެ. "އޭ އަބޫބަކުރުގެފާނެވެ. މި ހޮހަޅައިގެ ފުރަގަހުން ނުކުމެވޭނޭ ގޮތެއް ހުރިތޯ ނިކަން ބައްލަވައި ބައްލަވާށެވެ." އެހެން ނޫނީ "އެހެރަ ހިލައިގެ ފުރަގަހަށް ވެދެވަޑައިގެން އަޑުފުޅެއް ނީއްވަވައި އޮންނަވާށެވެ." މިފަދައަކުން ނޫންތޯއެވެ؟ އެކަމަކު އިތުރުއެކަލޭގެފާނު ހަދީސު ކުރެއްވީ އެހެންނެއް ނޫނެވެ. "ދެރަވެވަޑައި ނުގަންނަވާށެވެ. ﷲ ވޮޑިގެން ވަނީ އަޅުގަނޑުމެންނާ އެކީގައެވެ. އެކަލާނގެ އަޅުގަނޑުމެން ރައްކާތެރި ކުރައްވާނެއެވެ." މިއީ ޝައްކެއްގެ މަތީގައި ހުންނަ މީހަކު ދައްކާނޭ ކަހަލަ ވާހަކައެއް ނޫނެވެ. މި ވާހަކަފުޅުން އެނގިގެން ދަނީ އެކަލޭގެފާނުގެ ހިތްޕުޅުގައި އޮތް ވަރުގަދަ އީމާނާއ އިތުބާރާއި ޔަގީންކަމެވެ. އެކި ކަހަލަ ވާހަކަތައް ދައްކައިގެން މީސްތަކުން އޮޅުވައި ވައުވައްދަމުން ހިނގާ މީހަކަށް މިފަދަ ބޮޑު އިތުބާރަކާއި ޔަގީން ކަމެއް ލިބޭނެތޯއެވެ؟ މިއީ ދޮގުހަދާ މީހަކަށް ނުވަތަ މަކަރުވެރިއަކަށް ލިބޭނޭ ޔަގީންކަމެއް ނޫނެވެ.
އިހު ދެންނެވުނު ފަދައިން ޣައިރު މުސްލިމުން ދަނީ އުޒުރާއި ތުހުމަތުގެ ވަށްބުރެއްގައި އެނބުރެމުންނެވެ. އެ ބުރު ދުވަހަކުވެސް ކޮޅެއްގައި ޖެހޭ ތަނެއް ނާދެއެވެ. ކީރިތި ޤުރްއާނަކީ މިވެނި ގޮތަކަށް އައި އެއްޗެކޭ އެވެނި ގޮތަކަށް އުފެދުނު އެއްޗެކޭ ކިޔުން ހުއްޓައެއް ނުލައެވެ. އެ ފޮތް ސީދާ އެ ފޮތުގެ ހަގީގީ ވަސީލަތާ ގުޅުވުމުގެ ޚިޔާލެއް އެމީހުންނެއް ނުކުރެއެވެ. މިސާލަކަށް ހޯމަ ދުވަހުއާއި ބުދަ ދުވަހުއާއި ހުކުރު ދުވަހު އެމީހުން ބުނާނެއެވެ. "އެކަލޭގެފާނަކީ ދޮގުވެރިއެކެވެ." އަންގާރަ ދުވަހުއާއި ބުރާސްފަތި ދުވަހުއާއި ހޮނިހިރު ދުވަހު ބުނާނެއެވެ. "އެކަލޭގެފާނަކީ މޮޔައެކެވެ." އެމީހުން ގަބޫލު ކުރާން ބޭނުން ނުވާ ކަމަކީ މި ދެ ސިފަ އެކެއްގެ ކިބައިގައި އެއްފަހަރާ ނުހުންނާނޭ ކަމެވެ. އެކަމަކުވެސް މި ދެ ނަޒަރިއްޔާވެސް އެމީހުން ބޭނުންވެއެވެ. ކީރިތި ޤުރްއާނުގައި ހުރި މައުލޫމާތުތައް ނުވަތަ ވާހަކަތައް ދޮގު ކުރާން މި ދެ ވާހަކައިގެ ބޭނުންވެސް ޖެހެއެވެ.
މީގެ ހަތް އަހަރު ކުރީގެ ވާހަކައެއް ދަންނަވައިލާނަމެވެ. ކްރިސްޓިއަން ދީނުގެ ދާޢީއަކު އަޅުގަނޑުގެ ގެއަށް ދުރުވެއްޖެއެވެ. އަޅުގަނޑުމެން ވާހަކަދައްކާން ތިބި ކޮޓަރީގައި ހުރި މޭޒެއްގެ މަތީގައި ކީރިތި ޤުރްއާނުގެ މުސްހަފަކާއި ބައިބަލެއް އޮތެވެ. ދެ ފޮތްވެސް އޮތީ ބަންޑުންނެވެ. އެހެންވީމާ ބަލައިފައި ޤުރްއާނަކީ ކޮބައިކަމެއް ބައިބަލަކީ ކޮބައިކަމެއް ވަކިކުރާކަށް ނޭނގެއެވެ. ވާހަކައިގެ ތެރޭގައި އަޅުގަނޑު ކީރިތި ޤުރްއާނަށް އިޝާރާތް ކޮށްފައި ބުނެފީމެވެ. "އެ ފޮތަށް އަޅުގަނޑު ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުބާރު ކުރަމެވެ." އޭނާވެސް އެފޮތާ ދިމާއަށް ބައްލަވައިލެއްވިއެވެ. އެކަމަކު އެއީ ޤުރްއާންކަމެއް އެނގިއެއް ނުލައްވައެވެ. އޭނާ ބުނުއްވިއެވެ. "އެއީ ބައިބްލް ނޫން ކަމުގައި ވާނަމަ އެއީ އިންސާނަކު ލިޔުނު ފޮތެކެވެ." އޭނާގެ ވާހަކައަށް ޖަވާބެއް ދިނުމުގެ ގޮތުން އަޅުގަނޑު ނަންގަނެލީމެވެ. "އެ ފޮތުގައި ހުރި ވާހަކަތައް އަޅުގަނޑު ކިޔައިދޭނަމެވެ." އެޔަށް ފަހު ޤުރްއާނުގައި ހުރި ބައެއް ވާހަކަތައް އަޅުގަނޑު ތިން ހަތަރު މިނިޓެއްގެ ތެރޭގައި އޭނާއަށް ކިޔައިދީފީމެވެ. އެ ތިން ހަތަރު މިނިޓު ނިމުމާއެކު އޭނާގެ ވާހަކަ މުޅީން އެހެން ގޮތަކަށް ބަދަލުކޮށްލައްވައިފިއެވެ. އޭނާ ބުނުއްވިއެވެ. "ތިޔަ ދެއްކީ ރަނގަޅު ވާހަކައެކެވެ. އެ ފޮތަކީ އިންސާނަކު ލިޔުނު އެއްޗެއް ނޫނެވެ. އެ ފޮތް ލިޔުނީ ޝައިޠާނާއެވެ." މި ކަހަލަ ޚިޔާލުތައް ބޮލުގައި ރުވައި ހައްދަމުން ގެންދިއުމަކީ ހަމަ ހަގީގަތުގައިވެސް ވަރަށް ދެރަ ކަމެކެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކަށް މިއީ ވަރަށް ދެރަވަރު ކަމީނާ ބަހަނާއެކެވެ. ހިފަހައްޓައި ނުލެވޭފަދަ ކަމެއްގެ ތެރެއިން އަވަސްއަވަހަށް ބަޗައިގެން ނުކުންނާން ބޭނުންކުރާ ވިޔާނުދާ ވާހަކައެކެވެ.
(ނުނިމޭ)
