(3 ސެޕުޓެންބަރު 2021 ގައި ޝާއިއުކުރި ބަޔާ ގުޅޭ)
ﷲ ގެ ވަޙީ ބާވައި ލެއްވުމުގެ ކުރިން، އެކަލޭގެ ފާނުގެ ހިތްޕުޅުވަނީ، އެންމެހައި ވަސްވާސްތަކުން ﷲ ޠާހިރު ކުރައްވައި ސާފު ކުރައްވާފައެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ވަޙީގެ ބަސްފުޅު، އެންމެ ރަނގަޅަށް ރައްކާތެރި ކުރެވޭނެ ގޮތެއްގައެވެ. އެ މާތް ހިތްޕުޅުގައި ހަރުލާ، ބަސްފުޅެއް، އެ ހަރުލި ގޮތަކާ، ކުޑަ މިންވަރެއްނަމަވެސް ތަފާތުވެގެން ދިއުމަކީ، މުސްތަޙީލު ކަމެކެވެ. އޭގެ އިތުރަށް، ކޮންމެ އަހަރެއްގެ ރަމަޟާން މަހު، ޖިބްރީލުގެފާނުގެ އަޑުފުޅުދަށުން، ކީރިތި ރަސޫލާ، ކީރިތި ޤުރުއާން ކިޔަވައި ވިދާޅު ވަމުން ގެންދެވިއެވެ. އެކަލޭގެފާނު، އަވަހާރަވީ އިރު، ޖިބްރީލުގެފާނުގެ އަޑުފުޅުދަށުން ކިޔަވާ ވިދާޅުވެ، ދެ ފަހަރަށް، ކީރިތި ޤުރުއާން، ޚަތިމު ކުރެއްވިއެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ފުރަތަމަ އާޔަތް ބާވައި ލައްވާފައިވަނީ، ޢީސާގެފާނުގެ ސަނަތުން، 610 (AD 610) ވަނަ އަހަރުގެ ރަމަޟާން މަހުގެ ތެރޭގައެވެ. އޭރު، ކީރިތި ރަސޫލާގެ ޢުމުރުފުޅު ވަނީ 40 އަށް އަރާފައެވެ. މައްކާ އާ 3 މޭލެއްހާ ދުރު ރާސްތާއެއްގައި އޮންނަ ޙިރާ ފަރުބަދައިގެ ހޮހަޅައަށް ވަޑައިގެން، އަޅުކަން ކުރެއްވުމަކީ، އެތައް ދުވަހެއް ކުރިންވެސް ރަސޫލާގެ އާދަފުޅަކަށް ވެފައި އޮތްކަމެކެވެ. އެކަލޭގެފާނާއެކު، ފެނާއި ކާނާ ގެންދަވައި ގިނައިރު އެ ހޮހަޅައިގާ އިންނަވާ، ދިގުކޮށް އަޅުކަން ކުރައްވައެވެ. ދުވަސްތައް ފާއިތުވަމުންގޮސް، އެކަލޭގެފާނު އެ ހޮހަޅައިގާ އިންނަވާ ދުވަސްތައް ހަފުތާ އަށް ބަދަލުވެގެން ދިޔައެވެ. ރަމަޟާން މަހު، ރޯދަ ހިއްޕަވައި، މުޅިމަސް އެއްކޮށް، އަޅުކަން ކުރެއްވުމުގައި، އެ ހޮހަޅައިގާ ހޭދަ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ. އެއީ އެ ދުވަސްވަރުގެ ތެރެއިން އެއް ދުވަސްވަރެކެވެ. ޢީސާގެފާނުގެ ސަނަތުން 610 ވަނަ އަހަރުގެ ރަމަޟާން މަސްތެރޭ، ލައިލަތުލްޤަދްރި ވިލޭރޭ، ﷲ ގެ މަތިވެރިވަންތަ ޙަޟުރަތުން، ކީރިތި ޤުރުއާން ބާވައިލައްވަން ފެއްޓުނެވެ. އެކަން ކަށަވަރުކޮށް، ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ ބަޤަރާ ސޫރަތުގެ 185 ވަނަ އާޔަތުގައި ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވެއެވެ.
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنْزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَانِ
ރަމަޟާން މަހަކީ، އެމަހެއްގައި ޤުރުއާން ބާވައިލެއްވި މަހެވެ. ( އެ ޤުރުއާން ބާވައި ލެއްވީ ) މީސްތަކުންނަށް ހުރި ތެދުމަގެއް ކަމުގައްޔާއި، ހިދާޔަތާ، ޙައްޤާއި ބާޠިލު ވަކިކޮށްދެނިވި ހެކިތަކެއް ކަމުގައެވެ.
އަދި ހަމަ އެފަދައިން، ސޫރަތުލްޤަދްރި ގެ ފުރަތަމަ އާޔަތުގައި ﷲ ވަޙީ ކުރައްވާފައި ވެއވެ.
إِنَّا أَنْزَلْنَاهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ
ހަމަކަށަވަރުން، ތިމަން ﷲ، އެ ޤުރުއާން ބާވައިލެއްވީ، ލައިލަތުލްޤަދްރި ވިލޭރޭގައެވެ.
މި އާޔަތުގައި ﷲ ވަޙީ ކުރައްވައި އަންގަވާފައިވާ ވަޙީގެ ބަސްފުޅުން ބާރު ލިބިދޭގޮތުގައި، ކީރިތި ޤުރުއާން ބާވައި ލެއްވުނީ، ލައިލަތުލް ޤަދްރި ވިލޭރޭ، މުޅި ޤުރުއާން އެއްކޮށް ކަން ދޭހަވާނެ ހެކި ލިބިދެއެވެ. ޢަބްދުﷲ އިބްނި ޢައްބާސް ހާމަ ކުރައްވާ ގޮތުގައި، ކީރިތި ޤުރުއާން ބާވައި ލެއްވުނީ ލަވްޙުލްމަޙްފޫޟުން، ބައިތުލް ޢިއްޒަތަށް، މުޅި ޤުރުއާން އެއްކޮށް އެއްފަހަރާއެވެ. ލައިލަތުލް ޤަދްރި ވިލޭރޭއެވެ. ލަވްޙުލްމަޙްފޫޟަކީ، ބައިތުލް ޢިއްޒަތަށްވުރެ އިސް ސުވަރުގެއެކެވެ. މިބިންމައްޗަށް، އެކި ފިޔަވަހީގެ ދަށުން، ކީރިތި ޤުރުއާން ބާވައި ލެއްވުނީ، ބައިތުލް ޢިއްޒަތުންނެވެ. ކީރިތި ޤުރުއާން، ބައިތުލް ޢިއްޒަތުން މިބިންމައްޗަށް ބާވައި ލައްވަން ފެއްޓުނީ، ލައިލަތުލް ޤަދްރި ވިލޭރޭގައެވެ. މިކަމަށް ތާއީދު ލިބޭގޮތަށް، ކީރިތި ރަސޫލާ ވަނީ ކީރިތި ޤުރުއާނުގެ އާޔަތަކަށް ޙަވާލާ ދެއްވާފައެވެ. އެއީ އަލްއިސްރާ ސޫރަތުގެ 106 ވަނަ އާޔަތެވެ.
وَقُرْآنًا فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَى النَّاسِ عَلَى مُكْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنْزِيلًا
އަދި، ކަލޭގެފާނު، މީސްތަކުންނަށް، ( ވިސްނޭނެހެން ) ލަސްލަހުން ކިޔަވައި ވިދާޅުވެ ދެއްވުމަށްޓަކައި، ވަކިވަކިކޮށް، ތިމަން ﷲ، އެ ޤުރުއާން ބާވައި ލެއްވީމެވެ. އަދި، ތިމަން ﷲ، އެ ޤުރުއާން، އެކި ފަހަރުމަތިން ބާވައި ލެއްވީމެވެ.
އިސްލާމީ އުއްމަތުގެ ގިނަ އިމާމުން އެއްބަސްވެ ވަޑައިގަންނަވާ ގޮތުގައި، ކީރިތި ޤުރުއާން، ސުވަރުގެޔަށް، ނުވަތަ ސުވަރުގެތަކަށް، ﷲ ބާވައި ލެއްވީ އެއްފަހަރާއެވެ. އޭގެ ފަހުން އެކި ފަހަރު މަތިން މި ބިންމައްޗަށް، ކީރިތި ރަސޫލާއަށް ބާވައިލެއްވުނީއެވެ.
ކީރިތި ޤުރުއާން ބާވައިލައްވަން ފެއްޓުނު ގޮތާބެހޭގޮތުން ޢައިޝަތުގެ ފާނު ވިދާޅުވެފައި ވެއެވެ.
އަލްޙާރިޘްބްނި ހުޝާމް، ރަސޫލާގެ އަރިހުން ސުއާލު ދެންނެވިއެވެ. އޭ ﷲ ގެ ރަސޫލާއެވެ ! ކަލޭގެފާނަށް ވަޙީ ބާވައި ލައްވަނީ ކިހިނަކުންތޯއެވެ ؟ ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ބައެއްފަހަރު އަންނަނީ، ރަނގަބީލުގެ އަޑެއްފަދައިންނެވެ. އަދި، އެއީ، ތިމަންކަލޭގެފާނަށް އެންމެ ދަތި، އުނދަގޫ ގޮތެވެ. ދެން، އެޙާލަތު ފިލައި ދިއުމުން، އެ ބާވައިލެއްވުނު އެއްޗެއް ތިމަންކަލޭގެފާނަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވައެވެ. އަދި، ބައެއް ފަހަރު މަލާއިކަތާ، ތިމަންކަލޭގެފާނަށްޓަކައި، ފިރިހެނެއްގެ ސިފަ ޖެހެއެވެ. ދެން، ތިމަން ކަލޭގެފާނާ ވާހަކަ ދެއްކެވުމުން، އެ ބާވައިލެއްވުނު އެއްޗެއް، ތިމަން ކަލޭގެފާނަށް އެނގިވަޑައިގަންނަވައެވެ. ޢައިޝަތުގެފާނު ވިދާޅު ވިއެވެ. ފިނިގަދަ ދުވަސްވަރު، އެކަލޭގެފާނަށް ވަޙީ ބާވައި ލެއްވޭއިރު، އެކަލޭގެފާނުގެ ކިބައިން، އެޙާލަތު ފިލައި ދިއުމުން، އެކަލޭގެފާނުގެ ނިތްކުރިފުޅުން، ދާފޮދު އޮހޮރޭތަން، ތިމަން ކަމަނާ ދެކެވަޑައިގަތީމެވެ.
ޢައިޝަތުގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. ރަސޫލާއަށް އެންމެ ފުރަތަމަ ވަޙީ ފެށުނީ، އަވަހާރަފުޅުގައި އޮންނަވަނިކޮށް، ފެނިވަޑައިގަންނަވާ ތެދު، ހުވަފެންފުޅެއްގެ ގޮތުގައެވެ. އެކަލޭގެފާނަށް، ހުވަފެންފުޅެއް ފެނިވަޑައިގެންފިނަމަ، އެކަން ހެނދުނުގެ އަލިކަންފަދައިން ނައިސް ނުދެއެވެ. ދެން އެކަލޭގެފާނު، އެކަހެރިވެ އިންނެވުމަށް ލޯބި ޖެހުނެވެ. އެކަލޭގެފާނު، އެކަހެރިވެ އިންނަވަނީ، ހިރާ ފަރުބަދައިގެ ހޮހަޅައިގައެވެ. އެއީ މައްކާއާ ތިން މޭލެއްހާ ރާސްތާގައި އޮންނަ ފަރުބަދަ އެކެވެ. އެކަލޭގެފާނު، އަހުލުން އަރިހަށް ވަޑައިނުގެން، އެތަކެއް ރެޔަކު އެތާނގައި އަޅުކަން ކުރައްވައެވެ. އެދުވަސްތަކަށް ކާނާ ގެންދަވައެވެ. ދެން ޚަދީޖަތުގެފާނު އަރިހަށް ވަޑައިގެން، ހަމައެހާ ދުވަހަށް، ކާނާ ގެންދަވައެވެ. އެކަލޭގެފާނު، ހިރާ ފަރުބަދައިގެ ހޮހަޅައިގާ އިންނަވަނިކޮށް، އެކަލޭގެފާނުގެ އަރިހަށް، ﷲ ގެ ވަޙީއައިގެން، ޖިބްރީލުގެފާނު ވަޑައިގަތެވެ. ފަހެ، އެކަލޭގެފާނު އަރިހަށް މަލާއިކަތްބޭކަލަކު ވަޑައިގެން ވިދާޅުވިއެވެ. ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ ! އެކަލޭގެފާނު ހަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމަން ކަލޭގެފާނަކީ، ކިޔަވާ ވިދާޅުވާން ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލަކީމެއް ނޫނީމެވެ. ދެން އެ މަލާއިކަތާ ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ ހަށިކޮޅުގައި ހިއްޕަވައި، ތިމަން ކަލޭގެފާނު ހާސްފުޅުވަންދެން ފިއްތަވައި ލެއްވިއެވެ. އަދި ތިމަން ކަލޭގެފާނު ދޫކޮށްލައްވާފައި ވިދާޅުވިއެވެ. ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ ! އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމަން ކަލޭގެފާނަކީ، ކިޔަވާ ވިދާޅުވާން ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލަކީމެއް ނޫނީމެވެ.
ދެން އެމަލާއިކަތާ، ދެވަނަ ފަހަރަށް، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ހަށިކޮޅުގައި ހިއްޕަވައި، ތިމަންކަލޭގެފާނު ހާސްފުޅުވަންދެން ފިއްތަވައި ލެއްވިއެވެ. ދެން، އަނެއްކާވެސް، ތިމަން ކަލޭގެފާނު ދޫކޮށްލައްވާފައި ވިދާޅުވިއެވެ. ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ ! އެކަލޭގެފާނު ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމަން ކަލޭގެފާނަކީ، ކިޔަވާ ވިދާޅުވާން ދެނެވަޑައިގަންނަވާ ބޭކަލަކީމެއް ނޫނީމެވެ.
ދެން އެމަލާއިކަތާ، ތިންވަނަ ފަހަރަށް، ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ހަށިކޮޅުގައި ހިއްޕަވައި، ތިމަންކަލޭގެފާނު ހާސްފުޅުވަންދެން ފިއްތަވައި ލެއްވިއެވެ. އަދި ތިމަން ކަލޭގެފާނު، ދޫކޮށްލެއްވިއެވެ. ތިންވަނަ ފަހަރު، ތިމަން ކަލޭގެފާނުގެ ހަށިކޮޅުގައި ހިއްޕަވައި، ބާރަށް ފިއްތަވައިގަތުމަށްފަހު، ޖިބްރީލުގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ.
اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ (1) خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ (2) اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ (3) الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ (4) عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ (5)
ކަލޭގެފާނުގެ ވެރި ﷲ ގެ އިސްމުފުޅުން ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ ! އެ ކަލާނގެއީ ހުރިހައި ތަކެއްޗެއް ހެއްދެވި ކަލާނގެއެވެ. (1) ގަނޑު ލޭފޮދަކުން އެކަލާނގެ، އިންސާނާ ހެއްދެވިއެވެ. (2) ކަލޭގެފާނު ކިޔަވައި ވިދާޅުވާށެވެ ! އަދި ކަލޭގެފާނުގެ ވެރި ﷲ އީ، އެންމެ ދީލަތިވަންތަ ކަލާނގެއެވެ.(3) އެކަލާނގެއީ ގަލަމުން ލިޔަން، އުނގަންނަވައި ދެއްވި ކަލާނގެއެވެ. (4) އިންސާނާއަށް އޭނާ ނުދަންނަ ކަންތައް، އެކަލާނގެ އުނގަންނަވައި ދެއްވިއެވެ. (5) ( ސޫރަތުލް ޢަލަޤު)
ދެން ރަސޫލާ، އެކަލޭގެފާނުގެ މޭފުޅު ތުރުތުރުއަޅާ ޙާލުކޮޅުގައި ވަޑައިގެން، ޚަދީޖަތުގެފާނު އަރިހަށް ވަޑައިގަތެވެ. އަދި ހަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނުގެ ހަށިކޮޅުގައި ރަޖާ ތުރުކުރައްވައި ދެއްވާށެވެ ! ދެން، އެކަލޭގެފާނަށް ލިބިވަޑައިގެންފައިވާ ބިރުފުޅު ފިލަންދެން، ހަށިކޮޅުގައި ރަޖާ އަޅުއްވާފައި ބޭއްވެވިއެވެ. އަދި އެއަށްފަހު، ޚަދީޖަތުފާނަށް ކަންހިނގައިދިޔަގޮތް ވިދާޅުވެދެއްވިއެވެ. އަދި ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. ތިމަންކަލޭގެފާނު، އަމިއްލަ ނަފްސަށް ބިރުފުޅު ގަތީއެވެ.
އެހިނދު، ޚަދީޖަތުގެފާނު ދެންނެވިއެވެ. ހަމަ ހިލާ އެހެނެއް ނުވާހުއްޓެވެ. ﷲ، ކަލޭގެފާނު، އެއްގޮތަކަށްވެސް، ގެއްލެނިއެއް ނުކުރައްވާނެއެވެ. ހަމަކަށަވަރުން، ކަލޭގެފާނަކީ، ރަޙިމުގެ ގުޅުން ދަމަހައްޓަވާ ބޭކަލަކީމުއެވެ. އަދި، ނިކަމެތިންގެ ބުރަ އުފުއްލަވަމުއެވެ. ނުލިބޭ މީހުންނަށް އެހީތެރިކަން ފޯރުވައި ދެއްވަމުއެވެ. އަދި، މެހެމާނުންނަށް ކަމޭ ހިއްތަވަމުއެވެ. އަދި ޙައްޤުގެ މަގުގައި ދިމާވާ ހުރިހާ ކަމަކަށް، އެހީތެރިވެ ވަޑައިގަންވަމުއެވެ. ދެން ޚަދީޖަތުގެފާނު، އެކަލޭގެފާނު ގޮވައިގެން، އެކަމަނާގެ ބޮޑުބޭބެގެ ދަރި، ވަރަޤަތުބްނި ނަވްފަލުބްނި އަސަދަބްނި ޢަބްދުލްޢައްޒާ ގެ ކައިރިޔަށް ވަޑައިގަތެވެ. އޭނާއަކީ، ޖާހިލިއްޔަ ދުވަސްވަރު، ނަޞާރާދީނަށް ވަދެފައިވާ މީހެކެވެ. އޭނާއަކީ ޢަރަބި ބަސްދަންނަ، އަދި އިންޖީލުން ބޭނުންވާ ވަރަކަށް، ޢިބްރީބަހުން ލިޔެހަދާ މީހެކެވެ. އަދި، އޭނާއަކީ، ވަރަށް މުސްކުޅި، ލޯ އަނދިރި މީހެކެވެ.
ޚަދީޖަތުގެފާނު ވިދާޅުވިއެވެ. އޭ ބޮޑުބޭބެގެ ދަރިއާއެވެ ! ކަލޭގެ ބޭބެގެ ދަރިކަލުން އަރިހުން ނިކަން އަހައިބަލާށެވެ ! ދެން ރަސޫލާއަށް ވަރަޤަތު ދެންނެވިއެވެ. އޭ ބޭބެގެ ދަރިކަލުންނޭވެ ! ކަލޭގެފާނަށް ފެނިވަޑައިގަތީ ކޮން އެއްޗެއްތޯއެވެ ؟ ދެން، ރަސޫލާއަށް ދިމާވެވަޑައިގެންނެވި ކަނތައްތައް އޭނާއަށް ވިދާޅުވެ ދެއްވިއެވެ. ދެން ވަރަޤަތު ދެންނެވިއެވެ. އެއީ، މުސާގެފާނު އަރިހަށް، ﷲ ފޮނުއްވެވި ނާމޫސް ( އެބަހީ ؛ މަލާއިކަތާ ޖިބްރީލުގެފާނު ) އެވެ. ތިމަން، އެދުވަސްވަރު، ގަދަފަދަ މީހަކަށް ވާނެނަމައެވެ. ކަލޭގެފާނުގެ ޤައުމުގެ މީހުން، ކަލޭގެފާނު ނެރެލާއިރު، ތިމަން ދުނިޔޭގައި ހުންނާނެ ނަމައެވެ. އެހިނދު، ރަސޫލާ ޙަދީޘް ކުރެއްވިއެވެ. އެމީހުން، ތިމަންކަލޭގެފާނު، ނެރެލާނެ ހެއްޔެވެ ؟ ވަރަޤަތު ދެންނެވިއެވެ. ކަލޭގެފާނު ތިޔަގެންނެވިފަދަ ކަމެއް ގެންނެވި އެއްވެސް ބޭކަލަކު، އެބޭކަލަކާ، މީހުން ޢަދާވާތްތެރިނުވާ ބޭކަލަކު ނުފޮނުއްވައެވެ. އަޅުގަނޑަށް، ކަލޭގެފާނުގެ އެދުވަސް ދިމާވާނެ ނަމަ، ކަލޭގެފާނަށް، ގަދަވެގެންވާ ނަޞްރެއް ދިނީމުހެވެ. ދެން، މާގިނަ ދުވަސްތަކެއްނުވެ، ވަރަޤަތު މަރުވެއްޖެ އެވެ. އަދި ވަޙީ މެދުކެނޑިޖެއެވެ.
(ނުނިމޭ)
