(31 ޖުލައި 2020 ގައި ޝާއިއުކުރި ބަޔާ ގުޅޭ)
1896 ވަނަ އަހަރު އުމުރުފުޅުން 26 އަހަރުގައި ޑރ. މޮންޓެސޯރީއަކީ އޮޕަރޭޝަން ކުރާ އިސް ޑަކްޓަރުންގެ އަތްދަށު ޑަކްޓަރެއްގެ ގޮތުގައި ހަމަޖެހުނެވެ. ވަޒީފާ ހަމަޖެހުނު މި ހޮސްޕިޓަލުގައި ގިނަ ވަގުތު ހޭދަ ކުރެއްވެނީ ނިކަމެތީންނާ އެކުގައި ކަމަށްވިއެވެ. ވަކީން ޚާއްސަކޮށް ނިކަމެތި ކުޑަކުދިންނަށް ހޭހަންކޮށްދެއްވުމުގައެވެ. އިސް ޑަކްޓަރުންނަށް ފާހަގަ ކުރެއްވުނީ އެމީހުންނާ ޚިލާފަށް، ޑރ މޮންޓެސޯރީ އަކީ، ނިކަމެތިންގެ ބަލި ދެނެވަޑައިގަތުމަށްފަހު ބޭސް ލިޔެދެއްވުމުގެ އިތުރުން ކުރަށްވާ ކަންކަމެވެ. މި ހިތްހެޔޮ ޑަކްޓަރުގެ އެންމެ ރީތި ސިފައަކީ އޭނާގެ އިންސާނިއްޔަތުކަމެވެ. އޭނާގެ އަތްދަށަށް އަންނަ ބަލިމީހުން ނުހަނު ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ބެއްލެވުމަށްފަހު، ބައްޔާއި ބޭސް އޮޅުން ފިލުއްވައިދެއްވާފައި އެމީހުން ތިބީ ކައިގެންތޯ ނުވަތަ ފިނިން ސަލާމަތްވާ މިންވަރަށް ބޯފޭރާމުން ނިވާވެފައިތޯވެސް ބައްލަވައެވެ. މިއީ ޑަކްޓަރުންގެ 'ވަޒީފާ ބަޔާނުގައި' ހިމެނޭ ކަމަކަށް ނުވާތީ އިސް ފިރިހެން ޑަކްޓަރުން ނޯޓްކުރަށްފައިވާ ކަންކަމެވެ!
1897ވަނަ އަހަރު އަމިއްލަފުޅަށް ފެނިވަޑައިގެން، ހިލޭ ސާބަހަށް މަސައްކަތް ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުން، ޔުނިވަރސިޓީ އޮފް ރޯމްގެ ދަށުން ހިންގާ ނަފްސާނީ ބަލީގެ މީހުންނަށް ފަރުވާ ދޭ ކުލިނިކެއްގައި މަސައްކަތް ފެއްޓެވިއެވެ. އެއީ އެ ނަފްސާނީ ބަލީގެ ކުލިނިކުގައި ކުރެވެމުން އަންނަ ދިރާސާތަކުގައި އެހީތެރިވެ ވަޑައިގެންނެވުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. މި ކޯސް ނިމުމަށްފަހު ޑރ. މޮންޓެސޯރީ މަސައްކަތް ކުރެއްވީ އޭނާގެ ތަރި އަރަމުން އަންނަ ޒުވާން ޑަކްޓަރަކާ އެކީގައެވެ. މި ޒުވާން ދެ ސައިންޓިސްޓުން ގިނަ ވަގުތު އެކީގައި މަސައްކަތް ކުރެއްވުމުގެ ތެރޭގައި ޑރ މާރިޔާ މޮންޓެސޯރީއާއި ޑރ. ޖުޒެއްޕެ މޮންޓެސާނޯ (Giusseppe Montesano) އާއި ދެބޭފުޅުން ލޯބީގެ ގޮތުން ގުޅުނެވެ. ނަމަވެސް ކާވެނި ކޮށް، ފިރިކަލުންގެ ހިޔާވަހިކަމުގައި ގެއިން ނިކުމެވަޑައިނުގެން، ކުރައްވާން ހުރި ގިނަގުނަ ދިރާސާތަކާ ދުރުގައި ހުންނަވާކަށް ބޭނުންފުޅެއް ޑރ. މޮންޓެސޯރީ ބޭނުންފުޅެއް ނުވިއެވެ! ދުވަސްކޮޅަކުން ތުއްޕުޅު ފިރިހެން ބޭފުޅަކައިގެން ޑރ. މާރިޔާ މޮންޓެސޯރީ ރައްކާވެވަޑައިގެންފިއެވެ. މި ތުއްތު ދަރިކަލުންނަށް ދެއްވި ނަންފުޅަކީ މާރިޔޯ އެވެ. އާދެ! މާރިޔޯ މޮންޓެސޯރީއެވެ. އެދުވަސްވަރުގެ އާދަކާދަ ހަމަޖެހިވައިވާ ގޮތުން ކާވެނިން ބޭރުން ކުއްޖެއް އުފަން ވުމާއި، އުފަންވި ކުއްޖެއް މުޖްތަމައުގެ މަތީ ފަންތީގެ އާއިލާއަކުން ބަލައި ބޮޑުކުރުމަކީ އެދުވަސްވަރުގެ މުޖްތަމައު ހެޔޮހިތުން ބަލައިގަންނާނޭ ކަމަކަށް ނުވިއެވެ. ވީމާ މަންމާފުޅުގެ އެދުމުގެ މަތިން ރަށްފުށުގައި ދިރިއުޅޭ ގާތްބަޔަކާ އެ ދަރިކަލުން ބަލަން ހަވާލުކުރެއްވިއެވެ. ނަމަވެސް އެ ތުއްތު ދަރިކަލުން ދެކިލައްވަން އެ އަވަށަށް މާރިޔާ ގިނަގިނައިން ވަޑައިގަންނަވާ ކަމަށްވެއެވެ. ނަމަވެސް ލޯބިވާ މަންމައެއްގެ ގޮތުގައި މި ދަރިފުޅަށް އޭނާގެ މަންމަ ލިބުނީ މާރިޔޯ އަކީ ޒުވާނަކަށް ވީފަހުންނެވެ.
މި ދެމައިންގެ ގުޅުމުގެ ފެށުން ވަރަށް ހިތްދަތިގޮތަކަށް އޮތްނަމަވެސް މި ދަރިފުޅުގެ ހިތްހެޔޮކަމުގެ ސަބަބުން މިދެމައިންގެ ލޯބި ފަހުން ބަދަހިވެ ދަރިފުޅާއި މަންމަ އެކު އެކީގައި ވަރަށް މުހިންމު މަސައްކަތްތަކެއް ކުރައްވާފައިވެއެވެ. މަންމާފުޅު ޑރ. މާރިޔާ މޮންޓެސޯރީ ނިޔާވުމަށްފަހު އޭނާ ދޫކުރެއްވި ތައުލީމީ ތަރިކައިގެ ހުޅުކޮޅު ފަނޑުވިޔަ ނުދެއްވައި، މަންމާފުޅު ފެއްޓެވި އުޖާލާކަމަށް ފަނޑުކަމެއް އަޔަނުދެއްވައި މުޅި ދުނިޔެއަށް ކުޑަކުދިންގެ ތައުލީމު ފެތުރެއްވެވިއެވެ!
މި ދެ ޑަކްޓަރުން ނަފްސާނީ އިލްމުގެ ރޮނގުން ކުރަށްވާ ދިރާސާތަކާ ބެހޭ މަސައްކަތުގެ ސަބަބުން ޑރ. މޮންޓެސޯރީ ރޯމް ގައި ހުންނަ މޮޔަމީހުންގެ ހޮސްޕިޓަލަށް ވަޑައިގަންނަވަން ޖެހެއެވެ. މިގޮތުން، ވަޑައިގެންނެވި ފަހަރެއްގައި ސިކުނޑި ހަމަނުޖެހޭ ކުޑަކުދިންނަށް އަޅައިލާން ތިބި މީހުންގެ ތެރެއިން އެކަކު މޫނުކުނިކޮށްފައި ޑރ. މޮންޓެސޯރީއަށް ދެންނެވިއެވެ. "ބައެއް ކުދިން ކައި ނިމިގެން ތަޅުންގަނޑުމައްޗަށް ވެރިފައި ހުންނަ ޕާންކޮޅުކޮޅު ހޮވައި އަތަށްނަގައިގެން އިނގިލިތަކުން ފިއްތައި ހަދައެވެ."
މިހެން ދެންނެވުމުން، ޑރ މޮންޓެސޯރީ އަށް ވިސްނިވަޑައިގަތީ އެކުދިން އަތްލާނެ އެއްޗަކަށް، އަދި ކުޅޭނެ ތަކެއްޗަށް ބޭނުންޖެހިފައިވާ މިންވަރެވެ. އެދުވަސްވަރު އެފަދަ ހޮސްޕިޓަލް ތަކުގައި ގަދަ ކުލަކުލައިން ދަވާދުލައި އޮފުކޮށްފައިވާ ގޮނޑިމޭޒާއި ކުޅޭ ތަކެތި ފަދަ ކުދިން ހިތްއުފާވާނެ އެއްވެސް އެއްޗެއް ނުހުރެއެވެ. އިންސާނުންނަށް ފަސް ހިއްސު ދެއްވާފައިވާއިރު އެ ހިއްސުތައް ފުރިހަމަޔަށް ބޭނުންކުރަން ނުލިބުމަކީ ޅަފަތުގައި އެކުދިންނަށް އިހްސާސްވާ އުނިކަމެކެވެ. އުލާއި ސަމްސަލުން އެއްޗެއް ކެއެމަށްފަހު، ބިންމައްޗަށް ވެރިފައި ހުންނަ ޕާންކޮޅުކޮޅާއި މޭވާގެ ތޮށި ނަމަވެސް ސަޓަނިން ވެއްޓުނު ފަތްކޮޅެއްގައި ނަމަވެސް އަތްޖައްސާލައި އެކި ގޮތްގޮތަށް އެކުދިން ބަލައި ދެނިގަންނަ ހިތްވަނީ ކަމުގައި ޑރ. މޮންޓެސޯރީ އެމީހުންނަށް ވިދާޅުވެދެއްވިއެވެ.
އެދުވަހަށްފަހު ދެން ފެއްޓެވީ، އުމުރުގެ އެހެން ކުދިންނަށްވުރެ ވިސްނުން މާ ބޮޑުތަން ފަހަތުގައިވާ ކުދިންނާ ބެހޭ އިލްމީ ލިޔުންތައް މުތޯލިޔާ ކުރަށްވާށެވެ. އަޅުގަނޑު މި ލިޔަނީ މީގެ 125 އަށް އަހަރު ކުރީގެ ދުވަސްވަރުގެ ވާހަކައެވެ. މިހާރު ފެންނަން ހުރި މޮޅެތި އިލްމީ ލިޔުއްވުންޝާއިއު ކުރެއްވި ގިނަ އިލްމުވެރިންގެވެސް " ހިނގައިގަނެވުނު" އުމުރެވެ. އިލްމީ ދިރާސާތައް ހުށަހެޅޭ ބަހަކީ އިނގިރޭސި ބަސްކަމުގައިވީ ދެވަނަ ބޮޑު ހަނގުރާމަ ނިމުނު ފަހުންނެވެ. (މި ސައިޓުގައި އަޅުގަނޑުގެ އެހެން ލިޔުމެއްގައި، މިކަމަށް ވަރަށް ތަފްސީލުކޮށް އަލިއަޅުވާލައިފައިވާނެއެވެ.) އެދުވަސްވަރުގެ އިލްމީ ބަހަކީ ޖަރުމަން ބަހެވެ. އެއަށްފަހު ފަރަންސޭސި ބަހެވެ. ވީމާ ޑރ. މޮންޓެސޯރީ އަށް ޖެހިވަޑައިގަތީ ގިނަ ލިޔުން އަމިއްލަފުޅަށް ތަރުޖަމާ ކުރަށްވާށެވެ. ތައުލީމަށާއި އިންސާނިއްޔަތަށް އެކަމަނާގެ ހިތްޕުޅުގައިވާ މަތިވެރިކަމާއި ކުލުނު ނިކަން ތަސައްވަރު ކޮށްލައްވާށެވެ!
ކުޑަކުދިންނަށް ކިޔަވައިދެއްވުމަށް އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތްގޮތް އަމިއްލަފުޅަށް ކިޔަވައިވިދާޅުވުމަށް އަނެއްކާވެސް ދެ އަހަރު ދުވަހުގެ ކޯހެއް ފުރިހަމަ ކުރެއްވުމަށް 1897 ގައި ޔުނިވަރސިޓީއާ ގުޅިވަޑައިގަތެވެ.
1901 ވަނަ އަހަރުން 1904 އަށް ޑރ. މޮންޓެސޯރީ ސަރުކާރުގެ މުއައްސަސާތަކުގައި ކިޔަވައިދެއްވުމާ ފެއަށް ޖެހިވަޑައިގެން ބޮޑަށް އަމިއްލަފުޅު ދިރާސާތަކުގެ ތެރެއަށް ވަދެވަޑައިގަތެވެ. ތައުލީމުގެ ފަލްސަފާގެ އިތުރުން އެންތްރޮޕޮލޮޖީ އިލްމުގެ ތެރެޔަށް ފީނައިވަޑައިގަތުމުގެ ބޭނުމުގައެވެ. އެންތްރޮޕޮލޮޖީ އިލްމަކީ އިންސާނާ ދިރާސާ ކުރުމެވެ. ވަކި ހިސާބެއްގެ ބައެއްގެ އުޅުމާއި އާދަކާދައާއި ދީނީ ގަބޫލު ކުރުންތަކާއި އެފަދަ ކަންކަން ދިރާސާ ކުރުމެވެ. މި އިލްމަށް އަރަބި ބަހުން ކިޔަނީ 'ޢިލްމުލް އިންސާން' މިހެންނެވެ. މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި އެހާރާއި މިހާރުގެ މުޖްތަމައުތަކުގައި އިންސާނުން އެބައިމީހުންގެ ދިރިއުޅުން ގާތުން، އެކަމަކު ނުބެހި ދިރާސާ ކުރުމެވެ.
1904 ވަނަ އަހަރުން 1908 ވަނަ އަހަރަށް އިޓަލީ ވިލާތުގެ ވެރިރަށް ރޯމްގައި އަނެއްކާވެސް ކިޔަވައިދެއްވިއެވެ. ކިޔަވައިދެއްވުމުގެ ތެރޭގައި ދެއްވި ދަރުސެއްގައި ވިދާޅުވިކަމަށްވެއެވެ. " އަހަރުމެން މި ކުރާ ދިގު ދިރާސާގެ މާއްދާ ( ދިރާސާ އޭގެ ވަށައިގެން މި ކުރެވޭ އެއްޗަކީ ) އިންސާނިއްޔަތެވެ. އަހަރުމެންގެ އާޚިރު އަމާޒަކީ ފެންވަރު މޮޅު މުދައްރިސުންނަށް ވުމެވެ. އެ މާތް ނަން ހައްގުވާ މީހެއްގެ ކިބައިގައި ހުންނާންޖެހޭ އެންމެ މުހިންމު ސިފަޔަކީ، އިންސާނުންގެ ކިބައިން ލިބިފައިވާ ތުއްތު ދަރީންނަށް އަހަރުމެން މުދައްރިސުންގެ ހިތުގައި ބިންވަޅު ނެގިފައި ހުންނަންވާނެ ސާފު ލޯތްބެވެ. ފަހެ މުދައްރިސެއްގެ ބުރަ ޒިންމާ، އިޖްތިމާއީ ވާޖިބުތަކުގެ ތެރެއިން މުދައްރިސުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ އެންމެ މުހިންމު މަސައްކަތަކަށް، އިލްމު އުނގަންނައިދިނުން ކަމުގައި ހަދަނީ ދަރިވަރުންނާމެދު އެމީހުންގެ ހިތްތަކުގައި އޮންނަ މަތިވެރި ޠޯހިރު ލޯތްބެވެ."
ކުޑަކުދީންނަށް ފޯރުކޮށްދެންވާ ތައުލީމުގައި، ފޮތުގެ އިތުރުން އެކުދިން އަތްލައި ބަލައިހެދޭ ކަހަލަ އެކި ކިއްސަރަށް، ތަފާތު ކުލަކުލައިގެ ކުޅޭ ތަކެތި ހުންނަންވާނެ ކަމާއި އިހުގައި ކުލާސްރޫމުގައި އިށީނދެ ތިބޭ ތިބުމުން ފެށިގެން މުޅި މުގައްރަރު ބަދަލު ކުރަން ޖެހޭ ކަމުގެ ދިރާސީ މަސައްކަތް ކުރައްވަމުން ގެންދެވި ދުވަސްވަރެއްގައި (1900ގެ ކުރީކޮޅުގައި) ވެރިރަށް ރޯމްގައި އެޅި އުސް އިމާރާތްތަކެއް އެ މަސައްކަތް ކުރި ކުންފުނިތަކަށް ގެދޮރު ބޭނުންވެފައިތިބި މީހުންނަށް ވިއްކައެއް ނުލެވުނެވެ. ސަރަހައްދީ އިގްތިސޯދަށް އައި ހީނަރުކަމެއްގެ ސަބަބުންނެވެ. މި ބިޔަ މަސައްކަތް ކުރި ކުންފުނިތަކަށް ލިބެންވާ ނަފާގެ އިތުރުން ކުރި ޚަރަދުވެސް ނުލިބި ބަނގުރޫޓުވަނީއެވެ. ނުވިކި ހުހަށް ހުރި ފުލެޓުތަކަށް ނުގަވައިދުން އަމިއްލައަމިއްލަޔަށް މީހުން ވަދެ ގަދަކުރަން ފަށައިފިއެވެ. އަދި މީގެ އިތުރުން މަގުމަތީގައި ކުރާނެ ކަމެއް ނެތިގެން އުޅޭ ވަކަރުގޭ ކުދިން އެ އައު އިމާރާތުގެ ބައިބައި ހަލާކުވެސް ކުރަން ފަށައިފިއެވެ.
މިކަންކަމާ ކަންބޮޑުވެ، ވިޔަފާރިވެރިން ޑރ. މޮންޓެސޯރީއަށް ދަންނަވައިފިއެވެ. މަގުމަތީގައި، ނަގިލި ކަހާލައިގެން އެއުޅޭ ކުދިންނަށް ކޮންމެވެސް ގޮތަކުން ކަމެއް ދައްކަވައި މަގުމަތިން އެއްފަރާތް ކޮށްދެއްވިދާނެތޯއެވެ؟ އެހައިތަނަށް ޑރ މޮންޓެސޯރީ ކިޔަވައިދެއްވަން މުޅީންވެސް ހިތްވަރު ކުރައްވާފައިވަނީ، ނަފްސާނީ ގެއްލުމެއް ނުވަތަ ވިސްނުން ކޮށި ކުދިންނާ އެކީގައަވެ. މިފަހަރު މި ލިބިވަޑައިގަތީ ރަނުގެ ފުރުސަތެކެވެ. މުޖްތަމައުގައި އުޅޭ އާދައިގެ ކުދިންނަށް އޭނާގެ ދިރާސާ ތަކުގައި ހިމެނޭ ގޮތައް ކިޔަވައިދެއްވުމުގެ ފުރުސަތެކެވެ.
އެދުވަހު މެދުފެންވަރުގެ ރަސްމިއްޔާތެއްވެސް އެ މުހިންމު ވަގުތު ފާހަގަ ކުރެއްވުމުގެ ގޮތުން ބޭއްވެވިއެވެ. ނަމަވެސް ހާޒިރުވި ބަޔަކު އައިކަމަށްވަނީ އެކަމަނާގެ މޫނަށް ލަދަށެވެ. ވަކަރުގޭ ކުދިންތަކެއް ތަހުޒީބު ކުރެވިދާނެ ކަމުގެ އެއްވެސް އުންމީދެއް އެމީހުންގެ ހިތްތަކުގައި އޮވެގެނެއް ނޫނެވެ! މިފަހަރުވެސް ޑރ. މޮންޓެސޯރީ މިކަން ދެކިލެއްވިގޮތް ވަރަށް ތަފާތެވެ. ފަހުން ލިޔުއްވިއެވެ. " އެ ދުވަހު އަހަންނަށް ކުރި ފުން އަސަރެއްގެ ސަބަބުން އަޑަށް ބާރުލާފައި ބުނެވުނެވެ. މިއަދު މި ފެށުނު މުހިންމު ކަންތަކުގެ ވާހަކަ އިރާދަކުރެއްވިއްޔާ، ފަހުން އަންނަ މީހުންވެސް މުޅި ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުގައި ދައްކާނެތެވެ". އެދުވަހު އެ ވިދާޅުވި ބަސްފުޅުގެ ތެދުކަން ދެކިލައްވާށެވެ! އަޅުގަނޑުމެންގެ މި ކުޑަކުޑަ ދިވެހިރާއްޖެއަށްވެސް ޑރ މޮންޓެސޯރީ އިޓަލީ ވިލާތުގައި 1907 އަހަރުގެ ހަމަ އެންމެ ކުރީކޮޅުގައި ރޯކުރެއްވި އިލްމީ ދަންމަރުގެ އަލިކަން ފޯރިއެވެ. މިކޮޅުގައި 1961ވަނަ އަހަރުގެ މެއި މަހުގެ 10ވަނަ ދުވަހު ' މޮންޓެސޫރީ އިސްކޫލު' ނަމުގައި ހުޅުވުނު މަދަރުސާގައި ކިޔަވައިދެވުނީ އިޓަލީ ވިލާތުގައި އޭނާ ފެއްޓެވީ، Casa dei Bambini އާދެ ކުޑަކުދިންގެގެ ނަމުގަފެއްޓެވި ގޮތް ނަމޫނާއަކަށް ބަލައި އެކަން ދަސްކޮށްފައިވާ ތަޖުރިބާކާރެއްގެ ބެއްލެވުމުގެ ދަށުންނެވެ.
ސިކުނޑީގައި އުނިކަމެއް ނެތްނަމަވެސް، އަޅައިލާނެ ވަކި މީހަކު ނެތުމުން މަގުމަތިވި ކުދިންނަށް، އެންމެ ފުރަތަމަ ކުރައްވަން ފެއްޓެވި ކަމަކީ ދަރިވަރުންނަށް ފަސޭހައިން އަތްފޯރާ ހިސާބުގައި ތަފާތު ކިއްސަރުގެ އެކި ކުލަކުލައިގެ ކުޅޭތަކެތި ބަހައްޓައިދެއްވުމެވެ. އެކުދިން އެންމެ ގިނައިން ކުޅޭހިތްވާ ތަކެއްޗާއި އެކުދިންގެ އުމުރުފުރާއާ ނުގުޅޭ ތަކެތި ފާހަގަ ކުރެއްވުމުން އެތަކެތި ފަހުން އެއްކައިރި ކުރެއްވީއެވެ. އިސާހިތަކު ފާހަގަކުރެއްވުނީ އެކުދިންގެ އުމުރާ ގުޅޭ ކުޅޭތަކެތި ލިބެންހުރި ކުދިންގެ ވިސްނުންތޫނުކަމާއި ކަންކަން އުނގެނުން އަވަސްވާ ކަމާއި އަމިއްލައަށް ދެނެގަތުމުގެ ހުނަރު ލިބޭލެއް، ހޯދާލެއް އަވަސްކަމެވެ. މިދެންނެވި ސިފަޔަށް އައު ނަމެއް ދެއްވިއެވެ. ' އޮޓޯ-އެޑިޔުކޭޝަން' އަމިއްލަޒާތުން އުނގެނުމެވެ. މިކަމާ ބެހޭގޮތުން ލިޔުއްވިއެވެ. "ކިޔަވައިދޭނެ އައު ގޮތެއް އަހަރެން އީޖާދެއް ނުކުރަމެވެ. އަހަރެން ކުރި ކަމަކީ ކުޑަކުދިންގެ ތެރެއިން ކުދިންކޮޅަކަށް ދިރިހުރުމުގެ ފުރުސަތެއް ފަހިކޮށްދިނުމެވެ!"
1908ގެ ހޫނުމޫސުން ނިމި ޚަރީފު މޫސުމުގެ މަޑުމަޑު ފިނިރޯޅިތައް، މެދުތެރޭކަނޑުން ވެރިރަށް ރޯމް އަށް ޖެހެން ފެށިއިރު، އަދި އުތުރުން ސްވިޓްޒަލެންޑްގެ އިމާ ކައިރީގައި އޮންނަ މިލާން އަށް އުތުރުގައި ވާ އެލްޕްސް ފަރުބަދައިން ފިނިމޫސުމެއް އަންނަކަމުގެ އިހްސާސް ވާން ފެށިއިރު، " ކުޑަކުދިންގެ ގެ " ނަމުގައި މިލާން ގައި މަދަރުސާ އަކާއި ރޯމުގައި 4 މަދަރުސާ ހުޅުއްވައިފިއެވެ. ޑރ. މާރިޔާ މޮންޓެސޯރީގެ ހުނަރާއި އެ ގެންގުޅުއްވާ އައު ގޮތްތަކުގެ ވާހަކަ ތައުލީމީ މީހުންގެ ތެރޭގައި ފެތުރެން ފަށައިފިއެވެ. ކުޑަކުދިންގެ ގެ (Case dei Bambini) މަދަރުސާތަކުގައި ކިޔަވާ ދަރިވަރުން އުނގެނުމުގައި ކުރިއަރަމުން އަންނަ ހަލުވިކަމުގެ ވާހަކަތަކެވެ. އުމުރުން އެންމެ 5 އަހަރުގެ އަންހެން ކުއްޖެއް ފަރިތަ ކަމާއެކު ލިޔެ ކިޔައި އުޅޭވާހަކައެވެ. އިޓަލީގެ ބޭރުން، ވިލާތުގެ އެކި ހިސާބު ހިސާބުން މިކަން 'ލޮލުން ދެކެ އަތުން ހިފަން' ބޭނުންވެގެން މީހުން އަންނަން ފަށައިފިއެވެ.
މާގިނަ ދުވަސްތަކެއް ނުވެ، އިޓަލީގެ އުތުރުން، ސްވިޓްޒަލެންޑުގެ ދެކުނުގައި އިޓަލީ ބަހުން ވާހަކަ ދައްކައި އުޅޭ ހިސާބުގައި (މިލާންއާ ކައިރި ހިސާބުގައި) ކިންޑަރގާޓަން (ކުޑަކުދިންގެ ބަގީޗާ) ގައި ޑރ. މާރިޔާ މޮންޓެސޯރީ ގެންނެވި ބަދަލު ނަކަލުކޮށް އެ މުގައްރަރު ނުވަތަ އެފެއްޓެވި އާގޮތަށް ކިޔެވުން ބަދަލުކޮށްފިއެވެ.
1909 ވަނަ އަހަރު ސަތޭކަ ވަރަކަށް ޒުވާން މުދައްރިސުން ހޯއްދަވައި އެމީހުންނަށް ޑރ. މާރިޔާ މޮންޓެސޯރީ ޚާއްސަ ތަމްރީނު ދެއްވަން ފެއްޓެވިއެވެ. އަދި އެމީހުންނަށް ކިޔަވައިދެއްވަން އެކުލަވައިލެއްވި އަތްމަތީ ފޮތް ފަހުން އިޓަލީގައި ޗާޕު ކުރެއްވިއެވެ. އަދި އޭގެ އަހަރެއްހައި ދުވަސް ފަހުން " ދަ މޮންޓެސޯރީ މެތަޑް" ނަމުގައި އިނގިރޭސި ބަހަށް އެ ފޮތް ތަރުޖަމާކޮށް ޗާޕުކުރިއެވެ. އަދި އެންމެ ގިނައިން ވިކޭ ފޮތްފޮތުގެ ލިސްޓުގެ ދެވަނައިގައި އެތައް ދުވަހަކު މިފޮތް ހިމެނިފައި އޮތެވެ. މާ ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ނުވަނީސް އެ ފޮތް ތަފާތު ވިހި ބަހަށް ތަރުޖަމާކުރެވުނެވެ. ދެންނެވުމުގެ ބޭނުމެއް ނެތްފަދައިން، ތައުލީމީ ދާއިރާގައި ނުފޫޒު ހުރި ފޮތެއްގެ ގޮތުގައި މުޅި ދުނިޔެ އެފޮތް ބަލައިގެންފިއެވެ.
(ނުނިމޭ)
